Sivâsi Abdulmecit Efendi

Anadolu'da yetisen evliyânin büyüklerinden.

Ismi Abdülmecid, künyesi Ebü'l-Hayr, lakâbi Mecdüddin'dir. Ismi, Abdülmecid Sirvâni'nin ismine hürmeten konulmustur. Sinâsi nisbesiyle meshur olmustur. Siirlerinde Seyhi mahlasini kullanir. Tasavvufta, Halvetiyye yolunda Semsiyye kolunun kurucusu Semseddin Sivâsi hazretlerinin yegenidir. Babasinin ismi Muharrem efendidir. 1563 (H. 971) senesinde Tokat'in Zile ilçesinde dogdu. 1639 (H. 1049) senesinde Istanbul'da vefat etti.

Küçük yastan itibaren babasindan ilim ögrenen Abdülmecid Efendi, yedi yasina geldigi zaman Kur'an-i Kerim'i ezberledi. Amcasi Semseddin Efendi'den (Kara Sems) zâhiri ve bâtini ilimleri tahsil etti. Arabî ilimler, fikih, tefsir ve hadis ilimlerinde yüksek derece sahibi olup, amcasindan icâzet (diploma) aldi. Uzun müddet Semseddin Sivâsi'nin sohbetinde kalip, tasavvufî hakikatlere kavustu ve yüksek manevi derecelere yükseldi. Otuz yasina gelince, Merzifon ve çevresi ahalisine Allahü telanain emir ve yasaklarini bildirmekle görevlendirildi.Daha sonra Zile'deki Halvetî Dergâhinda irsatla vazifelendirildi. Burada talebe yetistirmekle mesgul oldu. Sivas'taki Semsiyye Dergâhi seyhi Recep efendi vefât edince, onun vazifesini yürüttü. Ilim ve irfandaki söhretini duyan Sultan Üçüncü Mehmed Han'in dâveti üzerine Istanbul'a geldi. Bir müddet Ayasofya civârinda oturdu. Daha sonra Eyyub Nisancasi'ndaki kendisine hediye edilen bahçe içindeki eve yerlesti. Dâr-üs-saâde agalarindan Mehmed Aga'nin yaptirdigi Mehmed Aga dergâhinda insanlara Islam dininin emir ve yasaklarini anlatmakla vazifelendirildi.

Istanbul'da çesitli câmilerde halka vâz ve nasihat etti. Sultan Selim civârindada bir mescit ve Sivâsi dergahini insaa ettirip, hizmet etti. Sultanahmed Câmiinin temel atma ve açilis törenlerinde bulunup dua etti ve ilk vâzi verdi. Vefât edinceye kadar Sultanahmed Câmiinin vâizligini yapti.

Sultan Üçüncü Mehmed, Birinci Ahmed, Birinci Mustafa, Genç Osman ve dördüncü Murad Han devirlerinde yasayan Sivâsi Abdülmecid Efendi, sultanlara ve diger devlet adamlarina nasihatlerde bulundu. Karayazici ve Uzunbölükbasi isyanlarinin bastirilmasinda önemli rol oldu. Sultan Dördüncü Murad'a Bagdat'i fethedilecegini müjdeledi. Padisah sefere çikarken de Hz. Ömer'in kilicini beline o kusatti.

Ilim, irfan ve güzel âhlak sahibi olan Sivâsi Abdülmecid Efendi, zaman zaman padisahlara verdigi manzum sikayetnamelerde memleketin ve milletin içinde bulundugu hali anlatmis, basariya ulasmak için adaletli davranilmasini ve istisareye, ehline danismayi tavsiye etmistir. Islam dininin hep ilerlemeyi emrettigini anlatmis, gelismelere karsi çikan din adami kiligina girmis din düsmanlariyla, tarîkatçi geçinen câhil ve sapik kimselere ve bid'at ehliyle mücâdele etmistir. Istanbul'da vâz, nasihat ve irsatla mesgulekn, 1639 (H. 1049) yilinda vefât etti. Eyüp Nisancasi'ndaki evinin bahçesine defenedildi. Vefâtindan sonra iki yil sonra, gördügü bir rüya üzerine Mahpeyker Kösem Sultan, kabrinin üzerine bir türbe yaptirdi. Türbe bugün çok harab bir hâldedir.

Eserleri:

Seyhi mahlasiyla pek güzel siirler yazan Sivâsi Abdülmecid Efendinin eserlerinden bazilari sunlardir:
· Fatiha tefsiri
· Mesnevi Serhi
· Lezâiz-ül-Âsar ve Letâif-ül-Ezhâr
· Dürer-ül-Akâid
· Divan-i Ilâhiyat
· Irade-i Cüz'iyye
· Hadis-i Erbâin

Kaynak: Yeni Rehber ansiklopedisi