SE’ÂDET-İ EBEDİYYE KİTÂBINDA
ADI GEÇENLERİN HÂL TERCEMELERİ

K

504 — KÂ’B “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Resûlullahın sekizinci babasıdır. Lüvey’in oğlu ve Gâlibin torunudur. İlk olarak Cum’a günleri Kureyşlileri toplayıp hutbe okuyan budur. Kendi soyundan Peygamber geleceğini söyler, ona yetişeceklerin îmân etmelerini emr ederdi. Söylediği şi’r ve sözleri meşhûrdur. 390, 1129, 1151.

505 — KÂ’B “radıyallahü anh”: Eshâb-ı kirâmdandır. 641.

506 — KA’B-ÜL-AHBAR “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Tâbi’îndendir. Yemen yehûdîsi iken îmâna geldi. Tevrât âlimi idi. 32 [m. 652] senesinde Humusda vefât etdi. 699.

507 — KÂDÎ ADÛD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Abdürrahmân bin Ahmed Adûd-üd-dîn-i Îcî [700] senesinde Şîrâzda Îc kasabasında tevellüd, Fâris vilâyetinde kâdî [hâkim] oldu. 756 [m. 1354] da vefât etdi. (Mevâkıf) kitâbını  seyyid Şerîf-i Cürcânî şerh etdi. Hasen Çelebi, Kara Kemâl ve Celâleddîn-i Devânî ve Abdülhakîm-i Siyalkûtî birer hâşiye yapdı. Kendi (Mevâkıf)ını kendisi kısaltarak, (Cevâhir) adını vermişdir. Şemseddîn-i Fenârî, (Cevâhir)i şerh etdi. 1048.

508 — KÂDÎ HÂN “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hasen bin Mensûr Fergânî, 592 [m. 1196] de vefât etdi. Şerhleri ve (Hâniyye) isminde bir fetvâ kitâbı meşhûrdur. Hanefî fıkh âlimidir. Fetâvâsı çok kıymetli olup, (Fetâvâyı Hâniyye) ve (Mecmû’a-yı Hâniyye) de denir. 1310 hicrî senesinde Mısrda basılan (Fetâvâ-yı Hindiyye)nin kenârında basılmışdır. 1393 [m. 1973] de ofset tarîkı ile yeniden basılmışdır. 133, 247, 281, 444, 768, 1028, 1032.

509 — KÂDÎ IYÂD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Babası Mûsâdır. Mâlikîdir. Hadîs âlimidir. [476] da tevellüd, 544 [m. 1150] de Merrâküşde vefât etdi. Çok kitâb yazdı. (Meşârik-ul-envâr) adındaki hadîs kitâbı ile (Şifâ) kitâbı pek kıymetlidir. Çeşidli şerhleri yapılmışdır. 262, 458.

510 — KÂDÎ-ZÂDE “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ahmed Emîn bin Abdüllah, [1133] de tevellüd, 1197 [m. 1783] senesinde vefât etdi. (Birgivî vasıyyetnâmesi)ni şerh etdi. (Âmentü şerhı) olan (Ferâid) kitâbını yazdı. İkisi de çok kıymetlidir. 108, 110, 140, 164, 395, 431, 435, 462, 613, 740, 743, 908, 1007, 1019, 1020, 1022, 1044.

511 — KÂDÎ-ZÂDE “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Şemseddîn Ahmed bin Mahmûd efendi, Osmânlı şeyh-ul-islâmlarının onaltıncısıdır. Dokuzyüzonsekizde tevellüd, dokuzyüzseksensekiz 988 [m. 1580] senesinde vefât etdi. Kabri küçük Karamandadır. Çivi-zâdeden ve Ebüssü’ûd efendiden okudu. (Hidâye) şerhı olan (Feth-ul-kadîr)e tekmilesi, (Miftâh) ve (Tecrîd) şerhlerine hâşiyeleri çok kıymetlidir. (Feth-ul-kadîr), (Vekâlet) bahsine kadar olup, sonra (Tekmile) başlamakdadır. İkisi birlikde sekiz cild hâlinde 1318 de Mısrda basılmış ve 1388 [m. 1968] de Beyrutda foto-kopisi yapılmışdır. Kenârına da, (İnâye) kitâbı ve Sa’dî Çelebînin buna yapdığı hâşiye basılmışdır. 858, 1114.

512 — KÂDÎ-ZÂDE “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed Ârif efendi, 1173 [m. 1759] senesinde vefât etdi.

513 — KARABAŞ EFENDİ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Karabaş Tecvîd kitâbının sâhibi olarak üç kişi vardır. Bunlardan birincisi, Kastamonili şeyh Şa’bân-ı Velî silsilesinden Alî efendidir. Bindoksanyedi 1097 [m. 1685] senesinde vefât etmişdir. İkincisi, Ahmed efendi, Eyyûbde Şâh sultân türbesinin Eyyûb tarafında, Defterdâr caddesi üzerindeki türbesindedir. Başvekîl Adnan Menderes, Câmi’leri ve türbeleri ta’mîr ederken, bunu da yenilemişdir. Üçüncüsü, Abdürrahmân Karabaş efendidir. Karagümrükde Karabaş mescidini yapdırdı. Dokuzyüzkırk 940 [m. 1534] senesinde vefât etdi. Mihrâbı önündeki türbesindedir. Bu mescid yanında, Öküz Mehmed pâşa câmi’i vardı. Câmi’ yapılırken, taş taşıyan arabanın öküzü sakatlanınca, pâşa yerine girip arabayı çekdiği için, bu ismle şeref duymuşdur. Birinci Ahmed hânın Sadr-ı a’zamı idi. 1029 [m. 1620] da Halebde vefât etdi.

514 — KARÂFÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Şihâb-üddîn Ahmed bin İdris Karâfî, Mâlikî fıkh âlimidir. [626] da tevellüd ve 684 [m. 1285] de Mısrda vefât etdi. Çok kitâb yazdı. 632.

515 — KARAMÂNÎ KEMÂLEDDÎN “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İsmâ’îl Kemâleddîn, Hanefî âlimlerindendir. 920 [m. 1514] de vefât etdi. (Şerh-i mevâkıf)a ve (Vikâye)ye hâşiyesi ve (Beydâvî tefsîri)ne ve (Keşşâf)a şerhleri meşhûrdur.

516 — KARLAYL [Carlyle]: İngiliz müsteşriklerindendir. Aleksi Karlayl 1176 [m. 1762] da tevellüd, 1220 [m. 1805] de vefât etdi. Arabîyi Bağdâdda öğrendi. Kembric üniversitesinde arabî profesörü idi.

517 — KARLAYL [Carlyle]: İngiliz yazarlarındandır. Thomas Karlayl 1210 [m. 1795] da tevellüd, 1298 [m. 1881] de vefât etdi. Fransız ihtilâlini, büyük Friedrich târîhini yazdı. (Kahramânlar ve kahramânlara saygı) kitâbında, Muhammed aleyhisselâmın üstünlüğünü, başarılarını uzun yazmakda ve çok övmekdedir.

518 — KARL MARX: Sosyalizm rejimini ortaya çıkartan bir Alman yehûdîsidir. 1233 [m. 1818] de tevellüd etdi. 1300 [m. 1883] de öldü. Sosyalizm, bir iktisâdî metod diyerek kuruldu. Tatbîkâtde tiranlığa, diktatörlüğe döndü. Komünistliğe yol açdı. Sosyalizm, işçinin, çiftçinin doymasını sağlamadı. Şarlatanların, nutk çekenlerin, akademik aydınların yüksek mevkı’, bol ma’âş almalarına yaradı. Bunlar da dizgini ellerinden kaçırmamak için, dîne, islâmiyyete, âileye, cem’ıyyetlerin cânlı kaynaklarına saldırdılar. İnsan haklarını yok etmek için çalışdılar. İlk sosyalist devlet olan Rusyada, kendi milletini ve bütün dünyâyı aldatmak ve korkutmak için, ağır sanâyı’, aya gitmek gibi ilerlemeler gösterilmekdedir. Fekat, iktisâdın asl gâyesi olan (sosyal refâh) elde edilememişdir. Sovyet rejimi, fezâya insan yollıyabilmek için, halkın günlük çorbasını azaltdı. Millete leş yidirdi. Doymıyan halk, Gagarin ve Sputnikden önce, ne yiyeceğini, ne cezâya çarpdırılacağını düşünmekdedir. Ferdin her hakkını elinden alarak, herşeyi devlet kapitalizminin eline vermeği istiyen Marx usûlü, şimdi Rusyada da, liberalizmden alınan çârelerle değişdirilmekdedir. Sovyet idârecileri, Marksist iktisâdî gidişe (geri dön) emrini vermek zorunda kalmışdır. Birçok fabrikalar, liberal nizâmda olduğu gibi, kâr esâsına göre çalışmağa başladı. [m. 1917] den beri Moskova meydânlarında Marksın, Engelsin ve Leninin dev gibi heykellerinde putlaşan komünizm, silinmekde, yerini ilâhî hak dînin gösterdiği ticâret ahkâmına yakın olan liberalizme bırakmakdadır. Hak gelmekde, bâtıl uzaklaşmakdadır. 523, 524, 526, 792, 1130.

519 — KÂRÛN: Mûsâ aleyhisselâmın ümmetinden ve akrabâsından idi. Ondan kimyâ öğrenerek, çok mal mülk sâhibi oldu. (Tevrât)ı pek iyi okurdu. Fakîr iken iyi huylu idi. Zengin olunca kibrli oldu. Emr olunan zekâtı vermedi. Mûsâ benimle zinâ etdi demesi için bir kadına iki kese altın verdi. Kadın, herkesin arasında, Allahdan korkarak doğruyu söyledi. Kârûn, bütün malı ile yere batdı. 64.

520 — KÂSIM “radıyallahü anh”: Resûlullahın üç oğlundan birincisidir. Bunun için, Resûlullaha (Ebül-Kâsım) denildi. Nübüvvetden önce Mekkede dünyâya geldi. Annesi, Hadîcet-ül-kübrâdır. Onyedi aylık iken vefât etdi. 1139.

521 — KÂSIM BİN MUHAMMED “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû Bekr-i Sıddîkın torunudur. (Reşehât)da diyor ki, (Îrândaki Sâsânî devletinin yirmidokuz hükümdârından sonuncusu, üçüncü Yezdecerdin orduları Kadsiye ve Nehâvendde mağlûb olunca, halîfe Ömer “radıyallahü teâlâ anh” esîrler arasında bulunan şâhın üç kızını, Hüseyn bin Alîye, Muhammed bin Ebû Bekre ve oğlu Abdüllaha verdi. Bu üç câriyeden, Zeynel’âbidîn, Kâsım ve Sâlim tevellüd etdi.) Buradan, Kâsımın 19. cu senede tevellüd etdiği anlaşılmakdadır. Tâbi’înin büyüklerinden, Medîne-i münevveredeki yedi âlimdendir. Selmân-ı Fârisînin teveccühleri ile kemâle geldi. 106 [m. 725] senesinde Mekke ile Medîne arasında Kudeyd denilen yerde vefât etdi. İmâm-ı Ca’fer-i Sâdık hazretleri, bunun sohbetinden feyz aldı. 66, 969.

522 — KÂSIM PÂŞA “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Kânûnî sultân Süleymân hânın serâyında terbiye olup, dokuzyüzyirmidokuzda 929 [m. 1523] Mısr vâlîsi olmuşdur. (Güzelce Kâsım Pâşa) câmi’ini yapdırmış, bunun için Halicin bu tarafına Kâsımpâşa adı verilmişdir. Üçüncü Ahmed hân zemânında ta’mîr edildi.

523 — KASTALÂNÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İmâm-ı Ahmed bin Muhammed Şihâbüddîn, Şâfi’î âlimlerindendir. 821 [m. 1418] de tevellüd, 923 [m. 1517] de Mısrda vefât etdi. Çok kitâb yazdı. (Mevâhib-i ledünniyye)si türkçeye terceme edilmiş [1313] ve 1392 [m. 1972] senelerinde İstanbulda basılmışdır. 374, 458, 1195.

524 — KÂŞÂNÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû Bekr bin Mes’ûd Alâüddîn-i Şâşî, Türkistânda Kâşânda tevellüd, 587 [m. 1191] senesinde Halebde vefât etdi. Hocası Alâüddîn Muhammed bin Ahmed Semerkandînin, (Tuhfe-tül-fükahâ) fıkh kitâbını şerh ederek (Bedâyı-us-sanâyı’ fî-tertîb-iş-şerâyı’) adını vermişdir. Bu kitâbı 1328 [m. 1910] senesinde Mısrda basılmışdır. Üç cilddir. Semerkandîye dâmâd olmuşdur. 855.

525 — KÂTİB ÇELEBÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Mustafâ bin Abdüllah, büyük târîhcidir. Hâcı halîfe ismi ile meşhûrdur. 1017 [m. 1608] de İstanbulda tevellüd, 1067 [m. 1656] de vefât etdi. Kabri, Vefâdan Unkapanındaki Mahmûdiyye Köprüsüne inen büyük caddenin sağ kenârındadır. Târîh kitâbları ve (Keşf-üz-zünûn)u çok kıymetlidir. (Keşf-üz-zünûn)da onbine yakın islâm kitâbını ve yazarlarını tanıtmakdadır. Mısrda, İstanbulda ve Almanyada basıldı. Lâtinceye de terceme ve tab’ edildi. Arabîsi Beyrutda (Mekteb-üt-ticârî)de satılmakdadır. 22.

526 — KEFEVÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hüseyn bin Rüstem, Mekkede Hanefî kâdîsı idi. 1010 [m. 1601] da vefât etdi. 741.

527 — KEHVÂKÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed Kehvâkî fıkh âlimlerinden idi. Tütün günâh değil buyurdu. 638.

528 — KELEBÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebün-Nasr Muhammed bin Sâib, Tâbi’îndendir. 146 [m. 764] da Kûfede vefât etdi. Abdüllah bin Sebe’ ile çok sohbet etdiğinden, tefsîri sağlam sayılmaz. Oğlu Hişâm ibnül-Kelbî şî’î idi. 391, 537.

529 — KEMÂLEDDÎN MUHAMMED “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Taşköprü zâde Muhammed bin Ahmed Usâm-üd-dîn, [959] da tevellüd, 1032 [m. 1623] de İstanbulda vefât etdi. (Mevdû’ât-ül-ulûm) tercemesi meşhûrdur. 22, 1182.

530 — KERDERÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İbn-ül-Bezzâz Muhammed bin Muhammed Kerderî, hanefî fıkh âlimidir. Müncid lügat kitâbında Bizzâz denilmekdedir. Bursada molla Fenârî ile çok sohbet etdi. 827 [m. 1424] de vefât etdi. (Bezzâziyye) fetvâsı Fetâvâ-yı Hindiyye ile bir arada 1310 da ve 1393 [m. 1973] de Mısrda basılmışdır. (Menâkıb-i imâm-ı Ebî Hanîfe)si meşhûrdur. 309, 1009.

531 — KERHÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ubeydüllah bin Hüseyn Ebül-Hasen, Hanefî fıkh âlimlerindendir. [260] da tevellüd, 340 [m. 952] senesinde Bağdâdda vefât etdi. (Câmi’us-sagîr), (Câmi’ul-kebîr) ve (Muhtasar) kitâbları çok kıymetlidir. Bunu, Kudûrî şerh etmişdir. 97, 444, 611.

532 — KİLÂB “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İsmi Hakîmdir. Resûlullahın altıncı babasıdır. Mürrenin oğludur. 390.

533 — KİLÂ’Î “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Süleymân bin Mûsâ, Mâlikî hadîs âlimidir. 567 [m. 1172] de Gırnatada tevellüd, 634 [m. 1237] de cihâd ederken şehîd oldu. İmâm ve kâdî idi. Çok kitâb yazdı. (Misbâh-uz-zulâm fil-müstegîsîn bi-hayril-enâm) kitâbını okuyan, İbni Teymiyyenin bozuk ve sapık düşüncelere aldanarak doğru yoldan ayrıldığını iyi anlar. 458.

534 — KILINC ALÎ PÂŞA “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Üçüncü Murâd hân ve babası zemânlarında kaptan-ı deryâ idi. Dokuzyüzseksensekiz 988 [m. 1580] de Tophânede kendi adına câmi’ yapdı. 995 de vefât etdi. Câmi’i yanındadır. Birinci Mahmûd hân bu câmi’ yanında 1145 [m. 1732] de güzel bir çeşme yapdı.

535 — KİRMÂNÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Rükn-üd-dîn Ebû Bekr Muhammed bin Abdürreşîd, Hanefî fıkh âlimidir. İshâk-ı Kirmânî soyundan olup, Abdürrahmân-ı Kirmânînin talebesidir. Beşyüzaltmışbeş 565 [m. 1169] senesinde vefât etdi. (Cevâhir-ül-fetâvâ)sı meşhûrdur. 457.

536 — KISÂÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Alî bin Hamza, kurrâ-i seb’a ya’nî yedi meşhûr hâfızdan biridir. Hârûn Reşîd ile Rey şehrinde iken 189 [m. 805] senesinde vefât etdi. Nahv ve lügat âlimi idi. 418.

537 — KLAUDİUS: İkinci Klaudius Roma imperatörlerindendir. Mîlâdın [215] senesinde tevellüd, [m. 271] de vefât etdi. 1192.

538 — KOPERNİK: Polonyalı astronomi âlimidir. 877 [m. 1473] de Prusyada tevellüd, 949 [m. 1543] da vefât etdi. Fraynburg şehrinde papas idi. Dünyânın ve diğer seyyârelerin güneş etrafında döndüğünü islâm kitâblarından okuyarak, isbât etdiğinden, buna Kopernik Usûlü dediler. Beğenilmez diyerek, bunu çok zemân açıklıyamamışdır. Ömrünün sonlarında yazdı. 27, 1049.

539 — KOSTANTİN: Avrupalılar buna Constantine derler. İstanbuldaki Roma imperatörlerinin birincisidir. Mîlâdın [274]. cü senesinde Sırbistânda Niş şehrinde tevellüd etdi. 306 da imperatör oldu. [m. 337] de vefât etdi. Yerine üç oğlundan ikincisi olan Kostans bizans imperatörü oldu ve 361 de öldü. Ayasofya cami’ini 360 da bunun yapdırdığı söylenilmekde ise de bu, babasının yapdığını tevsi’ etmişdir. Büyük Kostantin Galyayı, ya’nî Fransayı, İngiltereyi, İtalyayı, Afrikanın şimâlini, Yunânistânı aldı. Bayrağına haç resmi koydu. [325] de İznikde üçyüzondokuz papas toplayıp, yeni İncîl yazdırdı. Îsâ aleyhisselâmın dînine sonradan karışdırılmış olan, Eflâtûnun ortaya çıkarmış olduğu teslîs [Trinite] inancını bu yeni İncîle de koydurdu. Bu dinde teslîs bulunmadığını, Allahın bir olduğunu söyliyen Aryüsü aforoz etdirdi. Doğru olan Barnabas İncîlini yasak etdi. Noel gecesini bayram i’lân etdi. [m. 330] da Bizans kasabasını büyültüp, Kostantîniyye ismini verdi. Sonradan İstanbul, İstambol, İslâmbol, Derseâdet ismleri de verilmişdir. İstanbul şehrini (Sûr) denilen büyük bir dıvar ile çevirdi. Sonra gelen kayserler tarafından ta’mîr edilmişdir. Kara tarafında yedi, deniz tarafında dokuz kapusu vardır. Yedi Kule zındanları, sur ile birlikde yapılmışdır. Asrlar boyunca, binlerce hıristiyana, zulm, işkence yapılmış olan bu zındanlar, Fâtih tarafından kapatıldı. Hiçbir pâdişâh zemânında kullanılmadı. Osmânlı sultânlarının onaltıncısı olan ikinci Osmân bin birinci Ahmed hân, onsekiz yaşında iken, 1031 [m. 1622] senesinde bu zındanda şehîd edilmişdir. Şehîd eden sadr-ı a’zam Bosnalı Dâvüd pâşa da, bir sene sonra bu zındanda katl edilip, Akserâydaki Murâd pâşa câmi’ine defn edilmişdir. 42, 43, 53, 535, 1043, 1078, 1080, 1099.

540 — KUDÛRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebül-Hüseyn Ahmed bin Muhammed Bağdâdî, âlimlerdendir. 362 [m. 973] de tevellüd, 428 [m. 1037] de Bağdâdda vefât etdi. (Muhtasar) kitâbı meşhûrdur. Şerhleri ve türkçesi vardır. 69, 858.

541 — KUDSÎ: Altıyüzsekizinci [608] sırada Molla Kudsî ismine bakınız!

542 — KUHİSTÂNÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Şemseddîn Muhammed bin Hüsâmeddîn, Hanefî fıkh âlimi ve Buhârâ müftîsi idi. 962 [m. 1555] de Buhârâda vefât etdi. (Câmi’ur-rumûz) adındaki (Nikâye) şerhi ve (Câmi’ul-mebânî)adındaki fârisî (Fıkh-ı Gîdânî) şerhı meşhûrdur. 269, 1023, 1084.

543 — KUREYŞ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Kureyş, Resûlullahın onbirinci babası olan Fihrin ismidir. Nûh aleyhisselâmdan sonra Arabistân yarım adasında yerleşenlere (Arab-ı bâide) denir. Âd, Semûd ve Amâlika bunlardandır. Hûd aleyhisselâm Âd kavmine, Sâlih aleyhisselâm Semûd kavmine gelmişlerdir. Hepsi (Sâm) soyundandır. Bunlardan sonra, gelip Yemene yerleşen (Kahtân) evlâdlarına (Arab-ı âribe) denir. Bunlar Yemende (Himyer) devletini kurdu. Bu devlet çökünce, önce Habeşliler, sonra Îrânlılar Yemene vâlî ta’yîn etdiler. Etrâfa dağılan Himyerîlerden Medînede (Evs) ve (Hazrec) kabîleleri meydâna geldi. Şâm tarafına gelenler, (Gassân) devletini kurup hıristiyan oldular. Irâka gelenler (Hîre) devletini kurdu. İsmâ’îl aleyhisselâmın oniki evlâdının (Arab-ı âribe) ile karışmasından (Arab-ı müsta’ribe) meydâna geldi. Arablar, islâmiyyetden sonra yabancılarla karışdı. Lisânları değişerek (arab-ı müsta’cime) meydâna geldi.

Arab-ı müsta’ribeden (Benî Adnân) ve bunlar arasında da (Mudar) ve (Rebîa) kabîleleri meşhûr oldu. (Benî Mudar)dan (Kenâne), (Kureyş), (Hevâzîn), (Sakîf), (Temîm) ve (Müzeyne) kabîleleri meydâna geldi. Bunlardan (Kureyş) Mekkede yerleşmekle ayrıca şeref kazandı. Kabîle reîsleri, mühim işlerde anlaşmak için, Mekkede (Dâr-ün-nedve) denilen yerde toplanıp meşveret ederlerdi.

Kureyş kabîlesi de, (Hâşimî), (Emevî), (Nevfel), (Abdüddâr), (Esed), (Teym), (Mahzûm), (Adîy), (Cumah) ve (Sehm) adında on kola ayrılmışdı. Zemzem dağıtmak ve Kâ’beyi ta’mîr ve tezyîn, Hâşimîlere, Kâ’be kapısını açmak, Abdüddâr oğullarına, Ukâh denilen Kureyş sancağını taşımak Emevîlere, hac zemânı ziyâfet vermek Nevfel oğullarına, Dârünnedve reîsliği Benî Esede, mahkeme hâkimliği Teym oğullarına, asker toplamak Benî-Mahzûma, başka kabîlelerle görüşmek, anlaşmak Adîy kabîlesine, (Ezlâm) denilen kur’a ve fâl işleri Cumah kabîlesine, putlara adak yapmak da Benî-Sehme mahsûs vazîfeler idi. Kureyşden Abbâs, Teymden Ebû Bekr, Adîyden Ömer-ül-Fârûk, Mahzûmdan Halîd bin Velîd, Umeyyeden Ebû Süfyân bu vazîfeleri yapıyorlardı. Teym, Mürrenin oğlu olup, hazret-i Ebû Bekrin ceddidir. Adî, Kâ’b bin Lüvey oğlu olup, hazret-i Ömerin ceddidir. (Mahzûm) kabîlesi, Mürrenin oğlu (Yakaza)dan meydâna gelmişdir. 386, 1068, 1101.

544 — KURTUBÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû Abdüllah Muhammed bin Ahmed, Endülüs âlimlerinin büyüklerindendir. Ensâr-ı kirâm sülâlesindendir. 671 [m. 1272] de vefât etdi. Mâlikî mezhebi âlimlerindendir. (Câmi’ul-ahkâm) adındaki tefsîri ve birçok kıymetli eserleri vardır. Abdülvehhâb-ı Şa’rânî, bunun (Tezkire) kitâbını ihtisar etmiş, (Muhtasar) ismini vermişdir. 1302 de Mısrda basılmışdır. Ebül-Abbâs Ahmed Kurtubî, (Müslim) şârihi olup, 656 da vefât etmişdir. 80, 388, 740, 775.

545 — KUS BİN SA’ÎDE: İslâmiyyetden evvel Arabistânda bulunan hatîblerdendir. Allahın bir olduğuna inanır. Herkesi İsmâ’îl aleyhisselâmın dînine çağırırdı. Konuşurken kılınca veyâ bastona dayanırdı. 367.

546 — KUSAYY “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Kilâbın oğludur. İsmi Mücemmi’dir. Çünki, dağılmış olan Kureyşlileri toplayıp Mekkede bir kuvvet meydâna getirdi ve bunun reîsi oldu. Kâ’benin hizmeti, İsmâ’îl oğullarından Cürhüm kabîlesine ve sonra Huzâ’a kabîlesine geçmişdi. Kusayy, bu şerefli vazîfeyi Huzâ’adan aldı. (Dâr-ün-nedve) denilen danışma evini kurdu. Kusayyin Zühre ismindeki kardeşi soyundan Âmine hazretleri oldu. 390, 1068, 1078.

547 — KUŞEYRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebül-Kâsım Abdülkerîm bin Hevâzın, 376 [m. 986] da tevellüd, 465 [m. 1072] de Nîşâpûrda vefât etdi. Şâfi’î âlimidir. (Risâle-i Kuşeyrîyye)si 1379 [m. 1959] da Mısrda basılmışdır. 788, 992.

548 — KUTB-I ZEMÂN: Bendegî mahdûm-i cihâniyân seyyid Celâl-i Buhârî, 707 de tevellüd, 785 [m. 1383] de Küceratın Ahmedâbâd şehrinde vefât etdi. Hindistânda Çeştiyye ve Sühreverdiyye Evliyâsının büyüklerindendir. Şeyh Nasîreddîn-i Mahmûd Dehlevînin halîfesidir. Bu da, Nizâmüddîn Evliyânın halîfesidir. (Hazâne-i Celâlî) kitâbı meşhûrdur. İmâm-ı Rabbânî (Mektûbât)ının ellidördüncü mektûbunda kitâbları tavsiye olunmakdadır. İmâm-ı Rabbânînin altıncı ceddi imâm-ı Refî’uddînin ve Delhî sultânı Fîrûz şâh Tuglukun mürşidleridir. Hâl tercemesi, fârisî (Ahbâr-ül-ahyâr)da uzun yazılıdır. Fîrûz şâh ismine bakınız!

549 — KUTBÜDDÎN-İ İZNÎKÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin Muhammed Rûmî, Hanefî fıkh âlimi ve tesavvuf büyüklerindendir. Tîmûr hân kendisine çok saygı göstermişdir. Sekizyüzyirmibir 821 [m. 1418] senesinde İznikde vefât etdi. Türkçe (Râhat-ül-kulûb) kitâbı Ayasofya, (Mukaddime-tüs-salât)ı Nûr-ı Osmâniyye kütübhânesindedir. Tefsîri ve başka eserleri de vardır. Oğlu Muhammed İznîkî de derin âlim idi. Çok kitâb yazdı. Sekizyüzseksenbeşde 885 [m. 1480] Edirnede vefât etdi. Meşhûr (Mürşid-ül-müteehhilîn) kitâbını ve (Mızraklı ilmihâl) de denilen (Miftâh-ül-Cenne) kitâbını oğlu yazmışdır. 585.