SE’ÂDET-İ EBEDİYYE KİTÂBINDA
ADI GEÇENLERİN HÂL TERCEMELERİ

H

337 — HABÎB-İ ACEMÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Dâvûd-i Tâînin mürşidi ve Hasen-i Basrînin halîfesidir. 120 [m. 739] senesinde vefât etdi. 1089.

338 — HÂCEGÎ MUHAMMED İMKENEGÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hicretin dokuzyüzonsekiz [918] senesinde Buhârânın İmkene kasabasında tevellüd, binsekiz 1008 [m. 1600] de orada vefât etdi. Rûh ilmlerinin mütehassısı idi. Babası, Derviş Muhammed hazretlerinden feyz aldı. Çok Velî yetişdirdi. 969, 1141.

339 — HÂCE-ZÂDE “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muslih-uddîn Mustafâ bin Yûsüf, Bursalıdır. Fâtih sultân Muhammed hânın hocası ve İstanbul kâdîsı oldu. Fâtihin emri ile, Gazâlînin (Tehâfüt-ül-felâsife)si ile, İbnür-Rüşdün buna olan reddiyyesini incelemiş, Gazâlînin haklı olduğunu bildiren kıymetli bir kitâb yazmışdır. 893 [m. 1487] de vefât etdi. Bursada, Emîr Sultân kabristânındadır.

340 — HÂCI BAYRAM-I VELÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Sôfiyye-i aliyyedendir. Ankarada Zülfadl [Sol-Fasol] köyünde tevellüd ve orada 833 [m. 1429] senesinde vefât etdi. Kayseride Somuncu baba denilen Hamîdüddîn Hâmid-i Akserâyîden feyz aldı. Edirnede eski câmi’de va’z etdi. Ankaradadır. 909, 970, 1074, 1088, 1164.

341 — HÂCI BEKTÂŞ-I VELÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Adı seyyid Muhammed bin İbrâhîm Atadır. Hicrî [680] senesinde Horâsânın Nîşâpûr şehrinde tevellüd etdi. 738 [m. 1338] de vefât etdiği (Kısas-ı Enbiyâ)da yazılıdır. Anadoluda Kırşehrdedir. Şeyh Lokmân-ı Horâsânînin halîfesi idi. Bu da, şeyh Ahmed-i Yesevînin, bu da, Yûsüf-i Hemedânînin halîfesi idi. Hâcı Bektâş-ı Velî hazretleri, sultân Orhân ile sohbet etdi. Yeni-çeri askeri kurulurken düâ etdi. Bundan feyz alanlara Bektâşî denildi. Bu temiz, iyi bektâşîler, zemânla azaldı. Hurûfî denilen zındıklar, bu mubârek ismi kendilerine mal edindi. 499, 500, 501, 502, 503, 504.

342 — HADÎCE SULTÂN “rahmetullahi teâlâ aleyhâ”: Dördüncü Muhammed hânın kerîmesidir. Binyüzellibirde [1151] Defterdâr ile Ayvânserây arasında (Sultân câmi’i)ni yapdırdı. Buna (Yâ-Vedûd câmi’i) de denir. Çünki, önceden şeyh Abdül-Vedûd yapdırmışdı. Kendisi, Buhârâdan, İstanbulu almak için gelenlerdendir. 860 [m. 1456] senesinde vefât edip, orada defn olundu. Sonra, halîfelerinden Tokmak dede, vakfını ta’yîn etdi. Bu da orada medfûndur. Bunun için oradaki kabristâna (Tokmaktepe) denir. Hadîce sultân, buradaki sâhil serâyları yerine çeşme, sebil ve mekteb ve mektebin altında Muhammed Ensârînin “radıyallahü anh” türbesini yapdırırken, bu mescidi yeniden yapdırmışdır. Rumeli-kavağı câmi’ini de Hadîce Turhân sultân yapdırmışdır. 1156 [m. 1743] da vefât etdi. Turhân sultân türbesindedir. Zevci Hasen pâşa, Üsküdârda (Nesûhî tekkesi mescidi)ni yapdırmışdır. 1137.

343 — HADÎCE-TÜL-KÜBRÂ “radıyallahü anhâ”: Huveylid bin Esed bin Abdil-Uzza bin Kusayy kızıdır. Resûlullahın ilk zevcesidir. Çok zengin ve âlim ve âkıl idi. Bütün malını Resûlullaha bağışladı. Yirmidört sene çok iyi hizmet etdi. Hicretden üç yıl önce, altmışbeş yaşında Mekkede vefât etdi. İlk îmâna gelen hür kadındır. Resûlullahın bütün kızlarının ve iki oğlunun annesidir. 379, 380, 388, 574, 598, 952, 1064, 1126, 1164, 1196, 1198.

344 — HÂDİMÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin Mustafâ, Konyanın Hâdim kasabasında tevellüd, 1176 [m. 1762] da, orada vefât etdi. 264, 629, 638, 643, 1083.

345 — HAFÎDZÂDE SÂDIK “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Altıyüzaltmışüçüncü [663] sırada Muhammed Sâdık ismine bakınız!

346 — HÂFIZ-I ŞÎRÂZÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Şemseddîn Muhammed bin Kemâleddîn, [720] de Şîrâzda tevellüd, 791 [m. 1389] de orada vefât etdi. Büyük islâm şâ’iridir. Nakşibendî idi. Tîmûr hân ile görüşdü. Dîvânı fârisîden garb dillerine terceme edildi. 958.

347 — HAFSA “radıyallahü anhâ”: Hazret-i Ömerin kerîmesi idi. Zevci ile Habeşistâna ve Medîneye hicret etmişdi. İlk zevci Huneys bin Huzâfe Bedrde bulundu. Sonra vefât etdi. Hicretden iki buçuk sene sonra Resûlullaha zevce olmakla şereflendi. Kırkbeş 45 [m. 665] senesinde altmış yaşında iken vefât etdi. 380, 381.

348 — HAHN: Atom çekirdek enerjisini ve bombasını bulanlardandır. Alman kimyâgeridir. 1296 [m. 1879] da Frankfurtda tevellüd etdi. Nobel mükâfâtı aldı. 563.

349 — HÂKİM-Bİ-EMRİLLAH: Altıncı Fâtımî hükümdârıdır. Babası Azîzdir. 375 [m. 985] de tevellüd etdi. Onbir yaşında tahta çıkdı. 411 [m. 1020] senesinde öldürüldü. Dırâra aldanarak, dînini sapıtdı. Tanrılık da’vâsına kalkışdı.  487, 740, 1106.

350 — HÂKİM NÎŞÂPÛRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin Abdüllah hadîs âlimlerindendir. [321] de tevellüd ve 405 [m. 1014] senesinde Nîşâpûrda vefât etdi. Buhârîde ve Müslimde bulunmıyan sahîh hadîsleri toplıyarak meydâna getirdiği (Müstedrek) kitâbı çok kıymetlidir. Beyrûtda (Mekteb-üt-ticârî)de satılmakdadır. 164, 194, 450, 993.

351 — HÂKİM-İ ŞEHÎD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin Muhammed bin Ahmed, fıkh âlimidir. 334 [m. 946] senesinde şehîd edildi. (Gurer), (Kâfî) ve (Müntekâ) kitâbları meşhûrdur. 268.

352 — HAKÎM-İ TİRMİZÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû Abdüllah Muhammed bin Alî, hadîs imâmlarındandır. 320 [m. 932] senesinde şehîd edildi. Çok kitâb yazdı. (Nevâdir-ül-üsûl) kitâbı çok kıymetlidir. 515.

353 — HALEBÎ İBRÂHÎM “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İbrâhîm bin Muhammed, fıkh âlimidir. [866] da Halebde tevellüd ve 956 [m. 1549] da vefât etdi. İstanbulda Fâtih câmi’inin imâmı idi. Edirnekapı kabristânından, Buğaz köprüsü yolu yapılırken, yanındaki Sakızağacı kabristânına nakl edilmişdir. (Mültekâ) kitâbı fransızcaya terceme edilmişdir. (Halebî) kitâbı meşhûrdur. Ayasofya ders-i-âmlarından ve nakşî meşâyıhından Alî Yektâ efendi, buna hâşiye yapmışdır. Siyer sâhibleri Nûreddîn Alî Halebî Hanefî 1044 de ve Burhâneddîn Alî Halebî şâfi’î 1014 de vefât etmişlerdir. 269, 274, 728.

354 — HALEBÎ MUHAMMED: [433]. sırada, İbni Emîr ismine bakınız!

355 — HÂLİD BİN VELÎD “radıyallahü anh”: Velîd bin Mugîre bin Abdüllah bin Amr bin Mahzûm oğludur. Ebû Cehl bin Hişâm ile ve Velîd bin Abd-i Şems ile kardeş çocuklarıdır. Velîd bin Velîdin kardeşidir. Kardeşi Velîd, Bedrde esîr olup fidye ile kurtulunca, Mekkeye gitdikden sonra îmâna gelmiş, Medîneye hicret etmişdi. Hâlid, Mekkenin fethinden evvel kardeşi Velîdin tavsıyesi ile, Amr ibni Âs ile berâber Medîneye gelip îmân etdiler. Uhudda ve Hudeybiyyede düşman ordusunda idi. Mekkenin fethinde Resûlullahın yanında idi. Mûte gazâsında üçbin kişi ile yüzbin rûma gâlib geldi ve (Seyf-ullah) ismi ile şereflendi. Yemâme cenginde ve Îrân, Rûm gazâlarında hep zafer kazandı. Hicretin yirmibirinde [21] Humsda vefât etdi. 1078, 1090, 1091, 1129, 1152, 1187, 1195.

356 — HÂLİD BİN ZEYD: [237] sıradadır.

357 — HÂLİD-İ BAĞDÂDÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Sôfiyye-i aliyyenin büyüklerindendir. İslâm bilgilerinin mütehassıslarındandır. Hayâtı, (Mecd-i tâlid) ve (Şems-üş-şümûs)da ve hesâb, hendese ve heyet ilmlerinde ve (Rub-ı-dâire) üzerinde mâhir olduğu (El-Hadâik-ul-verdiyye)de yazılıdır. Yüzlerce büyük âlim yetişdirdi. Bağdâdın şimâlinde Zûr şehrinde 1192 de tevellüd ve Şâmda 1242 [m. 1826] de vefât etdi. Cenâze nemâzını allâme İbni Âbidîn kıldırdı. Ehl-i sünnet düşmanları, bu büyük âlime kürd asllı diyor. Bu sözleri, temâmen yanlış ve iftirâdır. Üçüncü halîfe Osmân “radıyallahü anh” soyundan olduğu vesîkalarla sâbitdir. 1224 [m. 1809] de Bağdâddan hareket ederek, bir senede Dehlîye geldi. Abdüllah-ı Dehlevîden dokuz ayda, feyz aldı, 1226 da Bağdâda avdet etdi. (İkdül-cevherî) kitâbında irâde-i cüz’iyyeyi uzun yazmakdadır. (İ’tikâdnâme) kitâbı, fârisî olarak, hadîs-i Cibrîlin şerhidir. Arabî tercemesi, (El-îmân vel-islâm) ismi ile 1981 de İstanbulda basılmışdır. Türkçe tercemesi ve arabî (Câliyet-ül-ekdâr) düâ kitâbı Hakîkat kitâbevi tarafından basdırılmışdır. Fârisî dîvânı çok kıymetlidir. 187, 460, 506, 579, 639, 701, 909, 922, 969, 1061, 1075, 1087, 1112, 1121, 1158, 1174, 1181, 1187.

358 — HALÎL (ŞEYH) “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Mâlikî fıkh âlimlerindendir. Babası İshakdır. 767 de vefât etdi. (Muhtasar)ı meşhûrdur. 458, 632, 1016.

359 — HALÎL BİN OSMÂN: Kârî’lerdendir. 811 [m. 1408] de vefât etdi. 418.

360 — HALÎMÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hüseyn bin Hasen bin Muhammed bin Halîm Cürcânî, Şâfi’î fıkh ve hadîs âlimidir. 338 de tevellüd ve 403 [m. 1012] de vefât etdi. (Minhâc-üd-dîn) kitâbı meşhûrdur. 243, 465.

361 — HALLÂC-I MENSÛR “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Sôfiyye-i aliyyedendir. Tarîkat serhoşluğunda gördüklerini, islâmiyyete uymıyan kelimelerle söylediğinden 306 [m. 919] da Bağdâdda şehîd edildi. Alî Râmitenî hazretleri buyurdu ki, (Hüseyn Mensûr zemânında, hâce Abdülhâlık-ı Goncdevânînin oğullarından biri bulunsaydı, Mensûr i’dâm edilmezdi.) Hâcenin ma’nevî oğullarından biri bulunsaydı, Hüseyn Mensûru terbiye ederek, o makâmdan geçirirdi. 94, 497, 765, 943.

362 — HALVÂNÎ: Dörtyüzdokuzuncu [409] sırada, Hulvânî ismine bakınız!

363 — HÂMÂN: Fir’avnın vezîri idi. Îmâna gelmesine mâni’ oldu. Âsiyenin şehîd edilmesine sebeb oldu. Mûsâ aleyhisselâmın da öldürülmesini istedi.

364 — HAMDAN KURMUT: Karmat da denir. Gözleri kırmızı demekdir. İsmâ’îlî mezhebinde iken, mürîdleri çoğalınca (Kurmutî) tarîkatını kurdu. Kûfe şehrinde tüccâr idi. (Dâr-ül-hicre) adında bir tekke yapdı. 277 [m. 890] senesinde öldü. (Karamıta) devletini kurdu. Müslimânlara çok zulm yapdılar. 488.

365 — HAMDİ AKSEKİ: Diyânet işleri reîsi idi. Mezhebsiz Reşîd Rızânın (Muhâverât) kitâbını türkçeye terceme ederek (Mezheblerin telfîkı) ismini vermişdir. 1162.

366 — HAMEVÎ AHMED ve HAMEVÎ SA’DEDDÎN: [82] numarada, Ahmed-i Hamevî ve 770 de Sa’düddîn Hamevî ismlerine bakınız!

367 — HAMÎDULLAH: 1326 [m. 1908] senesinde Hindistânın güneyinde Haydarâbâtda tevellüd etdi. [m. 1971] de İstanbulda kendisi ile konuşuldu. İslâm âlimlerine, Selef-i sâlihîne güvenmediğini, Haydarâbâtdaki hocasının sözlerine uymıyan bilgilere inanmadığını söyledi. Orada Osmâniye üniversitesinde okudu. Devletler hukûku üzerinde doktora yapdı. [m. 1947] de Hindistân hükûmeti kendisini vatandaşlıkdan çıkardı. Pârisde CNRS ilmî araşdırma a’zâsıdır. İsmâ’îlî mezhebinde, koyu Ehl-i sünnet düşmanı olarak yetişdi. Açıkca ve sinsice, islâmiyyeti bozmağa, Ehl-i sünnet âlimlerini lekelemeğe çalışmakdadır. (İslâma Giriş) ve (İslâm Peygamberi) kitâblarında, bozuk düşüncelerini açığa vurmakdadır. Sebe’ sûresinin yirmisekizinci [28] âyetinin meâl-i şerîfi, (Seni bütün insanlara Peygamber gönderdim)dir. O ise, kitâbına, yalnız müslimânların Peygamberi olduğunu anlatan ism takmışdır. Kâfirlerin çoğunun inançları böyledir. (Fâideli Bilgiler) kitâbımızın sonundaki 63.cü maddede, bozuk yazılarına cevâblar verilerek, azgın bir islâm düşmanı olduğu, isbât edilmişdir. 307, 310, 410, 462, 571, 970.

368 — HAMMÂD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû İsmâ’îl bin Ebî Süleymân Müslim, İmâm-ı a’zamın hocasıdır. İbrâhîm-i Neha’înin ve Enes bin Mâlikin talebeleridir. 120 [m. 738] senesinde vefât etdi. 268, 439, 440, 441, 443, 849, 1119.

369 — HAMZA “radıyallahü anh”: Resûlullahın amcasıdır. Hicretden yedi yıl önce îmâna geldi. Bedr gazâsında çok kahramânlık gösterdi. Uhud gazâsında Vahşî tarafından şehîd edildi. Uhud gazâsında şehîd olanların ismleri (Mir’ât-i Medîne)de yazılıdır. (Vahşîye niçin bed düâ etmiyorsunuz) dediklerinde, (Mi’râc gecesi, Hamza ile Vahşîyi kolkola Cennete giderken gördüm) buyuruldu. Uhud gazâsı, hicretin üçüncü senesi Şevvâl ayında oldu. Kâfir ordusu üçbin [3000] kişi olup, yediyüzü zırhlı ve ikiyüzü atlı idi. Onbeş de kadın olup def çalar, şarkı söylerlerdi. Düşmandan otuza yakın kişi öldürüldü. İslâm askeri yediyüz [700] olup, yüzü zırhlı idi. İki at vardı. Eshâb-ı kirâmdan yetmiş kişi şehîd oldu. Altısı Muhâcirlerden, kalanı Ensârdan idi. Uhud gazâsından dört ay sonra, Necd halkına da’vet için, yetmiş genc gönderildi. (Bîri Me’ûne) denilen yerde, hücûm edip, hepsini şehîd etdiler. Yalnız, iki sahâbî kurtuldu. 1008, 1014, 1065, 1110, 1179, 1187.

370 — HAMZA BİN AHMED: Derezîlerin bozuk inanışlarını yayan, Mısrlı bir sapıkdır. Fâtımî hükmdârı olan Hâkim-bi-emrillah da, bunun yalanlarına aldanarak, yoldan çıkdı. 487, 740.

371 — HAMZA EFENDİ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: (Bey’ ve şirâ risâlesi) çok istifâdelidir. Bu kitâbı İsmâ’îl bin Osmân şerh etmiş, 1306 [m. 1890] da İstanbulda basılmışdır. 640, 797, 811, 845, 873.

372 — HÂN-I HÂNÂN “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Mirzâ Azîz Abdürrahîm, Ekber şâhın ve Selîm şâhın devlet adamlarındandır. Şâ’ir idi. Gücerat vâlîsi iken 1036 [m. 1627] da vefât etdi. Delhîdeki büyük türbesi harâbe hâlindedir. İmâm-ı Rabbânî hazretlerini çok severdi. Hân-ı a’zam ise, 1033 de vefât etmişdir. 54, 98, 746, 753, 1147.

373 — HÂRİCE TEBNİ-ZEYD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Tâbi’înden ve fukahâ-i seb’a [yedi büyük âlim]dan idi. Doksandokuz 99 [m. 717] senesinde Medînede vefât etdi. Babası Zeyd bin Sâbit, Sahâbenin büyüklerinden idi. 66.

374 — HARÎRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ahmed bin Alî, Halvetî idi. Tütün içmenin harâm olmadığını bildirdi. 1048 [m. 1639] de vefât etdi. 638.

375 — HÂRİS “radıyallahü anh”: Arabistânda Benî-Mustalak kabîlesinin reîsi idi. Hicretin beş veyâ altıncı yılında, islâmiyyeti kabûl etmediğinden harb edilerek esîr alındı. Mu’cize görünce müslimân oldu. Kızı Cüveyriyyeyi Resûlullaha nikâh eyledi. 381, 1088.

376 — HÂRÛN “aleyhisselâm”: Beni-İsrâîl Peygamberlerindendir. Mûsâ aleyhisselâmın büyük kardeşi idi. Mûsâ aleyhisselâmdan üç sene önce, yüzyirmiüç yaşında, yolda vefât etdi. 1151.

377 — HÂRÛNÜRREŞÎD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed Mehdînin oğlu, Ebû Ca’fer-i Mensûrun torunu idi. Beşinci Abbâsî halîfesi idi. [148] de tevellüd, 193 [m. 809] de Tus ya’nî Meşhed şehrinde vefât etdi. [170] de büyük kardeşi Mûsâ Hâdînin yerine halîfe oldu. Orduları ile Üsküdâra kadar geldi. Fransa kralı birinci Şarl, ya’nî büyük Şarlmanla mektûblaşırdı. Ona bir dıvâr sâati hediyye göndermişdi. Avrupalılar, sâatin kendi kendine işlediğini görünce, içinde şeytân var diyecek kadar câhil idiler. Çalar sâat 516 [m. 1022] de yapıldı. Muhammed bin Alî ibni Sââtî, sâat i’mâlinde mâhir idi. Rakkaslı sâati, ilk olarak papa ikinci Silvestr Endülüs müslimânlarında görerek Avrupaya getirdi. 1003 [m. 1594] de öldü. 172, 300, 465, 467, 649, 783, 1115, 1152, 1177.

378 — HASEN ADVÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hasen bin Advî Hamzâvî Mısrî, Mâlikî âlimlerindendir. 1220 [m. 1806] de Advede tevellüd, 1303 [m. 1885] de vefât etdi. Câmi’ul-ezherde yetişdi ve müderris oldu. Çok kitâb yazdı. (İrşâd-ül-mürîd fî-hulâsa-ti ilmi tevhîd) ve (En-nefehât-üş-şâziliyye fî şerh-ı Burde-til-Busayriyye) kitâbları çok kıymetlidir. 458.

379 — HASEN BİN ALÎ “radıyallahü anhümâ”: Resûlullahın kızı hazret-i Fâtımanın oğludur. Beyâz ve güzel yüzlü olup, yüzü Resûlullahın yüzüne çok benziyen yedi kişiden biri bu idi. Resûlullaha bundan dahâ çok benziyen kimse yokdu. Oniki imâmın ikincisi, islâm halîfelerinin beşincisidir. Hicretin üçüncü [3] senesi, Medînede tevellüd, [49] da Medînede vefât etdi. Babası hazret-i Alî şehîd olunca, kırk [40] senesinde Kûfede halîfe seçildi. Kûfe, Basra, Irâk, Horâsân, Mekke, Medîne, Hicâz ve Yemen ehâlisine, pederi gibi halîfe oldu. Diğer memleketler, hazret-i Mu’âviyenin elinde idi. Yedi ay sonra, Bağdâd yanında Anbar denilen yerde, ikisinin ordusu harbe hâzır iken, müslimân kanı dökülmemesi için, hilâfeti hazret-i Mu’âviyeye bırakdı. Hazret-i Mu’âviye kendisine dörtyüzbin akça gümüş para verdi. Parayı alıp Medîneye geldi. Ölünciye kadar orada yaşadı. Hazret-i Mu’âviye, kendisinden sonra hazret-i Hasenin halîfe olmasına karâr verdi. Bu haber her tarafa yayıldı. Fekat, hazret-i Hasen, kadın yüzünden, zevcesi tarafından zehrlendi. Soyundan olanlara (Şerîf) denir. 59, 61, 377, 381, 421, 511, 513, 514, 621, 717, 752, 769, 846, 919, 1014, 1064, 1100, 1138.

380 — HASEN BİN ALÎ ASKERÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Oniki imâmın onbirincisi, Alî Nakînin oğludur. [232] de Medînede tevellüd, 261 [m. 875] senesinde Bağdâdda vefât etdi. 61, 487, 1115.

381 — HASEN BİN SABBÂH: Yemen âmirlerinden Yûsüf-i Humeyrî neslindendir. Nizâm-ül-mülk ve Ömer Hayyâm ile birlikde, imâm-ı Muvaffak-ı Nîşâpûrînin talebesi idiler. Alb arslanın hâcibi oldu. [472] de Nizâm-ül-mülkle arası açılarak Mısra kaçdı. Şî’î olduğu için, Fâtımî hükümdârı Müstansırdan iltifât gördü. Orada İsmâ’îl bin Ca’fer Sâdık torunlarından birisi ile tanışıp, İsmâ’îliyye yolunu tutdu. Tevellüd yeri olan Rey şehrine geldi. Câhilleri aldatdı. Yol kesiciliğe, eşkıyâlığa, meşhûr adamlara pusu kurup öldürmeğe başladı. [473] de Selçûkîlere ısyân edip birkaç kal’a aldı. İsmâ’îliyye devletini kurdu. Afrikadaki (İsmâ’îliyye) devletinden ayırmak için, buna (Şarkî), doğu devleti denir. [654] senesine kadar sekiz hükümdâr geldi. Hasen, kırkbeş sene hükm sürüp, 518 [m. 1124] de vefât etdi. İsmâ’îlî fırkasını yaymak için çok zulm yapdılar. Ortalığı kana boyadılar. Ehl-i sünnet âlimlerini şehîd etdiler. [498] de Hind, Türkistân ve Horâsân hâcılarının, Rey yakınında, yollarını kesip öldürdüler. 488, 500, 1110.

382 — HASEN BİN ZİYÂD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hanefî fıkh âlimlerindendir. 204 [m. 819] senesinde vefât etdi. İmâm-ı a’zam Ebû Hanîfenin talebesinin meşhûrlarındandır. İbni Ziyâd şâfi’î Yemenî başkadır. 120, 268, 439.

383 — HASEN HULÛSÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Karadeniz sâhilindeki Çarşamba kasabası müftîsi idi. Türkçe (Mecma’ul-âdâb) kitâbı meşhûrdur. 392.

384 — HASEN-İ BASRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Tâbi’înin en büyüğüdür. Babası, Eshâb-ı kirâmdan Zeyd bin Sâbitin kölesi olan Ca’fer idi. Annesi de, Ümm-i Seleme “radıyallahü anhâ” vâlidemizin câriyesi idi. Hadîs ve fıkhda çok derin idi. [21] de tevellüd, yüzon 110 [m. 728] da vefât etdi. Basradadır. Alî “radıyallahü anh” ile sohbet etdiği (Fetâvâ-yı hadîsiyye)de uzun yazılıdır. 99, 688, 722, 1087, 1103.

385 — HASEN-İ BERKÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hindistânda Ahmed-i Berkînin talebesidir. İmâm-ı Rabbânînin bereket-i sohbeti ile şereflenmişdir. Öleceği zemân buyurdu ki, bana bağlı olanların afv olunacakları müjdesini aldım. Dahâ fazla istedim. Sana inananlar mağfûrdur denildi. Dahâ ziyâdesini istedim. Seni işitip de sevenler, kıyâmete kadar mağfûrdurlar buyuruldu. [Ya’nî kalbi yumuşıyarak tevbe eder ve Cennete girmeğe sebeb olan sâlih amelleri yapması nasîb olur.] 397.

386 — HASSÂF “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ebû Bekr Ahmed bin Ömer, fıkh âlimidir. (Edeb-ül-kâdî) kitâbı meşhûrdur. 261 [m. 874] de Bağdâdda vefât etdi. 444.

387 — HÂŞİM: Resûlullahın üçüncü babasıdır. İsmi Amrdir. Mekkede Tirid çorbasını ilk yapdığı için Hâşim denildi. Kureyşlilerin Şâmda ticâret yapmaları için Kayserden izn aldı. Nevfelin, Muttalibin ve Benî-Ümeyyenin ceddi olan Abd-i Şemsin birâderidir. Abd-i Şems ile ikiz olarak tevellüd etmişlerdir. Abd-i Şemsin oğlu Ümeyye, Kureyş kabîlesinin büyüklerinden idi. Resûlullahın ve amcalarının oğullarına (Hâşimî) veyâ (Benî-Hâşim) denir. 386, 390, 1067, 1068, 1175.

388 — HÂŞİM-İ KEŞMÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: [650]. ci sırada, Muhammed Hâşime bakınız!

389 — HATÎB-İ BAĞDÂDÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hâfız Ahmed bin Alî, hadîs âlimlerindendir. Çok sayıda, kıymetli kitâb yazdı. Şâfi’î idi. 392 [m. 1002] de Bağdâdda tevellüd, 463 [m. 1071] de orada vefât etdi. İmâm-ı a’zama ve imâm-ı Ahmede dil uzatdı ise de, mağlûb edildi. 392, 472, 476.

390 — HÂTİM-İ ESAM “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İsmi Ebû Abdürrahmân bin Alvân olup, Sôfiyye-i aliyyedendir. Şakîk-i Belhînin eshâbındandır. Belh şehrinde tevellüd ve ikiyüzotuzyedi 237 [m. 852] de vefât etmişdir. 1008.

391 — HÂTİM-İ TÂİ: Cömertliği ile meşhûr bir şâ’irdir. Dîvânı ilk olarak 1289 [m. 1872] da Londrada, sonra 1315 [m. 1897] de almanca tercemesi ile basıldı. Bi’setden önce ölmüşdür. 644.

392 — HATTÂT HÂFIZ OSMÂN “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hattât şeyh Hamdullahın talebesi olup, hocasını geçmişdir. Ayasofyada bulunan mushafından foto-kopiler yapılarak çoğaltılmışdır. 1110 [m. 1699] da vefât etmişdir. Koca Mustafâ pâşa câmi’i bağçesindedir.

393 — HAVÂRÎLER: Îsâ aleyhisselâmın Eshâbı, ya’nî kendisini görüp de îmân edenler azdı. Kendisinden sonra Îsevîliği dünyâya yaymak için, Eshâbı arasından seçdiği oniki mü’mine (Havârî) denir. Fransızlar (Douze Apotres), Almanlar (Apostel), Müncid ise, (Resûller) diyor. Bunlar;

1- (Petrus) veyâ (Pierre) olup, asl ismi Kâmûsda (Şem’ûn), Lexiconda (Simon), Müncidde ise (Sim’ân) olarak yazılıdır. Çok kimseleri îmâna getirdi. Antakyada büyük bir ma’bed yapdı. Kırkıncı senede Romaya gitdi. Birkaç kerre Kudüse geldi. Altmışbeşde, Neron tarafından haça gerilerek i’dâm edildi. Îsâ aleyhisselâm sanarak (Yehûdâ)yı da böyle çarmıha germişlerdi. Papaların birincisi sayılmakdadır. Mezârı üzerine (Saint pierre) kilisesi yapılmışdır. Hazîranın yirmidokuzunda yortusu yapılır.

2- (Andreas), Petrusun kardeşidir. (André) de denir. X şeklindeki çarmıha gerilerek öldürüldü. İkinci teşrînin [kasım] otuzunda yortusu yapılır.

3- (Yuhannâ) olup, (Yahyâ) demekdir. Buna (Johannes), (Jean) ve (Jani) de denir. Ortodokslar (Juvan), İngilizler (John), ermeniler de (Ohannes) derler. Yüz senesinde Efesde ölmüşdür. Onikinci ayın yirmiyedisinde yortusu yapılır.

4- (Büyük Ya’kûb)dur. İngilizler (James), Fransızlar (Jacque) diyor. Yuhannânın kardeşidir. Temmuzun yirmibeşinde yortusu yapılmakdadır.

5- (Filip), Anadoluda öldü. Mayısın birinci günü yortusu yapılmakdadır.

6- (Toma), yâhud (Thomas), Îrân ve Hind taraflarına gidip, oralarda şehîd edilmiş, Urfaya getirilmişdir. Son ayın yirmibirinde yortusu yapılır. Barnabas İncîlinde bunun ismi yazılı değildir.

7- (Bartelemi) veyâ (Bartolome), 71 senesinde Erzurumda şehîd edildi. Ağustosun yirmidördünde yortusunu yaparlar.

8- (Matthias) veyâ (Mathias) olup, mürted olan ve Îsâ aleyhisselâmın bulunduğu yeri yehûdîlere haber veren ve onun şekline çevrilerek çarmıha gerilen (Yudas İshar Yot) [Yehûdâ]nın yerine, havârîler tarafından havârî seçilmişdir. Habeşe ve Îrâna gitmiş, 61 de Îrânda şehîd edilmişdir. Şubâtın yirmidördünde yortusu yapılır. Îsâ aleyhisselâmdan sekiz sene sonra, ondan işitdiklerini yazmış olan (Mettâ) [Matthaus=Mattieu] başka olup, havârîlerden değildir ve yortusu eylülün yirmibirindedir.

9- (Küçük Ya’kûb) veyâ (Jacque), altmışiki senesinde şehîd edildi. Mayısın ilk günü yortusu yapılır.

10- (Simon) veyâ (Şem’ûn), hazret-i Meryemin hemşîresinin oğlu olduğu ve yüzyedi senesinde şehîd edildiği (Kâmûs)da yazılıdır. (Müncid)de buna (Sim’ân) denilmekdedir. Yirmisekiz ekimde yortusu yapılmakdadır.

11- (Yehûdâ) veyâ (Yudas), küçük Ya’kûbun kardeşidir. Yirmisekiz ekimde yortusu yapılmakdadır.

12- (Taddeus) [Thaddaus]un havârî olduğu Markusun İncîlinde yazılıdır. Lukanın İncîlinde, bunun yerine, (Judas Yakobi) yazılıdır. Mettânın İncîlinde ise (Lebbaus) denildiğini Knaurs Lexikon bildiriyor.

Îsâ aleyhisselâmdan gördüklerini ve işitdiklerini doğru olarak yazmış olan (Barnabas), kendisinin oniki Havârîden biri olduğunu bildiriyor. Hâlbuki hıristiyan kitâblarında bunun yerinde Thomas yazılıdır. Îsâ aleyhisselâmdan işitdiklerini yazmış olan (Marko) ve (Luka)nın Havârî olmadıkları (Mettâ) ve (Yuhannâ)nın Havârî olduğu bellidir. 42, 389, 448, 534, 1079, 1190, 1192.

394 — HAVVÂ: Âdem aleyhisselâmın zevcesidir. Cenâb-ı Hak, Âdem aleyhisselâmı toprakdan halk buyurdukdan sonra, sol kaburga kemiğinden hazret-i Havvâyı yaratdı. İkisini Cennete koydu. İblîs, Havvâyı aldatıp, yasak edilen meyveden yediler. Cennetden çıkarıldılar. İbni İshak, kırkbir erkek, kırk kızı oldu diyor. Kitâbların çoğunda ise, yirmi def’a ikiz evlâdı, bir def’a da yalnız Şît “aleyhisselâm” olmuşdur denilmekdedir. Âdem aleyhisselâmdan sonra Ciddede vefât etdi. 344, 386, 387, 574, 601, 1069.

395 — HAYÂLÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ahmed bin Mûsâ, büyük âlimlerdendir. İzniklidir. Mısra gitdi. 870 [m. 1465] senesinde Bursada vefât etdi. (Şerh-i akâid hâşiyesi) çok kıymetlidir. 1062.

396 — HAYÂTÎ HALÎL EFENDİ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Elbüstânlı seyyid Halîl bin Hayâtî, 1267 [m. 1851] de vefât etdi. 538, 1105, 1138.

397 — HAYREDDÎN-İ REMLÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Babası Ahmeddir. Hanefî mezhebinde büyük fıkh âlimidir. 993 [m. 1585] de Remlede tevellüd, 1081 [m. 1670] de orada vefât etdi. Fetvâları, İstanbulda Süleymâniyye kütübhânesi, Yeni Câmi’ kısmında vardır. 1300 senesinde Mısrda Bulakda, gâyet nefîs basılmış, 1974 de Beyrutda ofset baskısı yapılmışdır. (Levâih-ul-envâr) ismindeki (Minah-ul-Gaffâr) hâşiyesi ve (Eşbâh) hâşiyesi çok kıymetlidir. (Dürr-ül-muhtâr) sâhibi Alâ-üddîn-i Haskefînin hocasıdır. 393, 395, 398, 591, 616, 825, 872, 998.

398 — HEİSENBERG “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Atomun yapısı ile uğraşdı. Müslimân oldu. 1376 [m. 1956] da İstanbulda konferans verdi. 563.

399 — HERAKLİÜS: Rum imperatörü idi. Resûlullah ile mektûblaşırdı. Karşılıklı elçi ve hediyye gönderirlerdi. Îmâna gelmedi. 20 [m. 641] senesinde, otuz bir yaşında öldü. 376, 1046.

400 — HERDER (Von): Alman dinler târîhi profesörü idi. 1157 [m. 1744] de tevellüd, 1218 [m. 1803] de vefât etdi. Dünyâ çapında bir teolog idi. İnsanlık târîhinin felsefesi üzerinde uğraşdı. Hıristiyanlığa karşı yapılan düşmanlığın, körü körüne islâmiyyete de yapılmasının yanlış olacağı fikrini ortaya koydu.

401 — HEREM BİN HAYYÂN “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Veysel Karânîyi gördü. Ondan çok nasîhat aldı. 677.

402 — HEROD (Büyük): Romalıların emrinde Filistin vâlisi idi. Yehûdî idi. Îsâ aleyhisselâmı çocuk iken, öldürmek için emr verdi. Hazret-i Meryem bunu işitince, oğlunu Mısra götürdü. 1190.

403 — HİND “radıyallahü anhâ”: Mekke kâfirlerinden Utbe bin Rebî’a bin Abd-i Şems bin Abd-i Menâf kızı, Ebû Süfyânın zevcesi idi. Uhud gazâsında düşmân askerlerine cesâret veriyordu. Hazret-i Hamzanın şehîd edilmesine sebeb oldu. Mekke fethinde müslimân oldu. Kadınlar adına Resûlullah ile sözleşme yapdı. Hayrlı düâya mazhar oldu. 11 senesinde yapılan Yermük gazâsında, islâm ordusunda bulunup, askeri harbe teşvîk etdi. Onüç [13] senesinde öldü. Hazret-i Mu’âviyenin annesidir. 785, 1138, 1187.

404 — HİTLER: 1307 [m. 1889] da tevellüd etdi. 1353 [m. 1934] de alman devlet başkanı oldu. Çok sayıda yehûdî öldürdü. 1358 [m. 1939] Eylül ayında ikinci dünyâ harbini açdı. İspanyadan başka bütün Avrupayı, Balkanları, Libyayı aldı. Moskovaya kadar yayıldı. Sonra mağlûb oldu. 1364 [m. 1945] de intihâr etdi.

405 — HIZIR: İbrâhîm aleyhisselâmdan sonra yaşamış bir Nebî veyâ Velîdir. Zülkarneyn askerinin reîsi idi. Mûsâ aleyhisselâm ile yolculuk etdi. Ümmet-i Muhammedden değildir. Fekat rûhu, ba’zı Velîlere feyz vermişdir. Öldükden sonra, rûhu insan şeklinde görünüp garîblere yardım etmekdedir. 686, 743, 1062, 1123.

406 — HÛD “aleyhisselâm”: Yemende bulunan Âd kavmine Peygamber idi. İnanmadılar. Rüzgâr ile helâk oldular. Hûd “aleyhisselâm”, îmân edenlerle Mekkeye gelmişdi. Orada vefât etdi. İbni Âbidîn, ön sözünde diyor ki, (Şâmda Ümeyye câmi’inin kıble dıvarının yeri, Hûd aleyhisselâmın makâmı idi. (Kurtubî tefsîri)nde, Câmi’-i Ümeyyeyi Velîd bin Abdülmelik yapdırmadan önce, burası zeytinlik idi. Vaktîle Hûd aleyhisselâmın bostanı idi yazılıdır. Bu câmi’in dört dıvarını ilk önce Hûd “aleyhisselâm”, bostan dıvarı olarak yapmışdır.) 142, 1128.

407 — HUGO DE VRİES: Hollandalı nebâtâtcıdır. Mutasyon teorisini kurdu. 1264 [m. 1848] de tevellüd, 1353 [m. 1934] de vefât etdi. 540.

408 — HÜLÂGÜ HÂN: Cengizin torunudur. Onun gibi kâfir idi. Îrânda ilhânî devletini kurdu. 656 [m. 1258] da Bağdâdı yakdı, yıkdı. Sekizyüzbin müslimân öldürdü. Buna karşılık, Hasen Sabbâhın kurmuş olduğu İsmâ’îliyye devletinin son reîsleri olan Rükneddîni öldürdü. Horâsân ve Azerbaycândaki İsmâ’îliyye eşkıyâlarını kılıncdan geçirdi. Yüzlerce kal’a ve sığnaklarını yıkdı. Müslimânları büyük bir felâketden kurtardı. Yalnız Süriyedeki kal’a ve tekkeleri kaldı. 663 [m. 1265] senesinde Îrânda Merâgada öldü. 377, 388, 1081.

409 — HÜLVÂNÎ ŞEMS-ÜL-EİMME “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Sekizyüzelliyedinci [857] sırada, Şems-ül-eimme-i Hulvanî ismine bakınız! Halvânî de denir. Halvânî, tatlıcı demekdir. 216, 223, 271, 309, 444.

410 — HÜMÂYÛN ŞÂH “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hindistândaki büyük islâm devletinin ikinci sultânıdır. 913 [m. 1508] de Kâbilde tevellüd edip, [937] de tahta çıkdı. [947] de hükûmetden ayrılıp, Îrâna ilticâ etdi. [962] de Efgânlılarla harb edip, Delhîde tekrâr hükümdâr oldu. 963 [m. 1556] de vefât etdi. Delhîde türbesi, müze hâlindedir. Âlim ve âdil olup, islâmiyyete çok hizmet etdi. 1097.

411 — HÜSÂMEDDÎN AHMED “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Kâdî Nizâmüddîn Bedahşînin oğludur. Hindistânda Hâce Bâkî-billahın eshâbındandır. İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin büyüklüğünü de herkesden iyi bilirdi. İmâm-ı Rabbânî vefât edince, Muhammed Hâşim-i Keşmîye yazdığı başsağlığında, (Allahü teâlâ, o sûrî ve ma’nevî kemâllerin, fazîletlerin, toplandığı yer olan zâtı, dostların kalblerinin ve gözlerinin ışığı eylesin! O Evliyâların sığınağının ayrılık acısı hangi kelime ile anlatılabilir ki, yalnız onu tanıyanlara değil, bütün müslimânlara yazık oldu. Îmânı olan herkes, ciğerleri yakan bu olaydan ağlamalı, sızlamalıdır) demişdir. Her tanıdığını, imâm-ı Rabbânînin hizmetine, sohbetine, derslerine sarılmağa teşvîk ederdi. Binkırküç 1043 [m. 1634] de vefât etdi. Kabri, Delhîde hâce Bâkî-billah türbesinin yanındadır. 398, 933, 953, 966, 1035.

412 — HÜSÂMEDDÎN ÖMER “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Ömer bin Abdül’azîz, Hanefî fıkh âlimidir. [483] de tevellüd, 536 [m. 1142] da Semerkandda şehîd oldu. Sadr-üş-şehîd de denir. Muhammed Şeybânînin kitâblarını şerh etdi. (Fetâvâ-i kübrâ)sı ve (Umdetül-müftî)si çok kıymetlidir. 269.

413 — HÜSÂMEDDÎN-İ RÂZÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hanefî fıkh âlimidir. Adı, Alî bin Ahmeddir. 598 [m. 1203] senesinde Şâmda vefât etdi.

414 — HÜSEYN “radıyallahü anh”: Resûlullahın torunu, hazret-i Alînin ikinci oğludur. Oniki imâmın üçüncüsü, Ehl-i beytin beşincisidir. Bunun soyundan olanlara (Seyyid) denir. Hicretin altıncı [6] senesinde tevellüd, 61 [m. 680] senesinin Muharrem ayının onuncu günü Kerbelâda şehîd oldu. Mubârek başı, Mısrda, Karâfe kabristânındadır. Resûlullahın torunu ve çok sevdiği olduğu için, Ehl-i sünnetin gözbebeğidir. Şî’îler, kendisini, hazret-i Alînin oğlu olduğu için, aşırı seviyoruz diyerek, Muharremin onuncu günü mâtem tutuyorlar. 59, 61, 356, 377, 421, 513, 514, 538, 717, 738, 752, 769, 846, 919, 1063, 1064, 1066, 1100, 1126.

415 — HÜSEYN BİN ALÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Şerîf Hüseyn, Mekke emîri idi. [1268] de tevellüd, 1349 [m. 1930] da vefât etdi. Birinci cihân hârbinde, ingilizler Arabistân çöllerinde yaşıyan câhilleri silâhlandırıp, Mekkeye saldırtdı. Şerîf Hüseyni, seni koruyacağız diye aldatıp, Kıbrısda bir otele habs etdi. Hicâz [m. 1924] de vehhâbîlerin eline geçince, Kıbrısdan çıkardı. Otel parasını da kendisinden aldılar. 461, 1060, 1066.

416 — HÜSEYN HİLMİ IŞIK “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Çeşidli din ve fen kitâblarının yazarıdır. Türkçe, arabî, fârisî, fransızca, almanca ve ingilizce kitâbları neşr etmişdir. Kitâbları bütün memleketlerde okunmakdadır. Teğmenlikden albaylığa kadar türk ordusunda zehrli gazlar mütehassıslığı ve kimyâ öğretmenliği yapmış, çok subay yetişdirmişdir. İstanbul üniversitesinde çalışarak, (Phenyl-ciyan-nitrometan) cisminin sentezini yapmış ve formülünü bulmuşdur. Bunu bildiren raporunu Fen fakültesi 1937 de, (Fritz Arndt, Lotte Loewe, Hilmi Işık) ismleri ile Devlet matbaasında, ingilizce olarak, 2.ci cild numarası ile basdırmışdır. Ayrıca fen fakültesinin 1937 senesi ikinci kânûn târîhli (Fen fakültesi mecmu’asında) 139.cu sahîfesinde neşr edilmişdir. Bu başarılarından dolayı çok tebrîkler almışdır. Din bilgilerinde derin âlim ve tesavvuf ma’rifetlerinde kâmil ve mükemmil olan kerâmetler, hârikalar sâhibi seyyid Abdülhakîm efendinin yetişdirdiği salâhiyyetli bir din adamıdır. 1929 dan 1362 [m. 1943] senesine kadar o büyük zâtdan ders almış, arabî ve fârisî tercemeler yaparak gençliğe hizmet için çalışmışdır. (Hakîkat kitâbevi)nde, 1415 hicrî ve 1995 mîlâdî senesinde, kendi hâzırladığı 60 arabî ve 25 fârisî ve 11 türkçe ve bunlardan terceme etdirdiği, fransızca, ingilizce, almanca, rusca ve arnavudca ve diğer dillerdeki kitâbların mikdârı yüzden fazladır. Vehhâbî, râfızî ve teblîg-ı cemâ’at denilen Ehl-i sünnet düşmanlarını rezîl etmişdir. Hakîkat Kitâbevinin basdırdığı kitâblar, (İnternet) vâsıtası ile bütün dünyâya dağılmakdadır. (Çok kitâb okudum. Ehl-i sünnet âlimlerinin yükseklikleri yanında, pek câhil, bir hiç olduğumu anladım. Onları tanıyabilmek, yollarında bulunmak, büyük ni’metdir. Resûlullahın yolu, onların gösterdikleri yoldur. Resûlullahın güzel ahlâkı, onların ahlâkıdır. Dünyâda ve âhıretde se’âdete kavuşmak isteyen, o büyüklerin yoluna, sımsıkı sarılsın!) derdi. 89, 359, 967, 975, 1078, 1145, 1193.

417 — HÜSEYN-İ BUHÂRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Babası Yahyâdır. 400 [m. 1010] senesinde vefât etdi. 466.

418 — HÜSEYN VÂ’IZ-I KÂŞİFÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Hüseyn bin Alî Hirâtda vâ’ız idi. 910 [m. 1505] da orada vefât etdi. Çok kitâb yazdı. Fârisî (Mevâhib-i aliyye) tefsîri meşhûrdur. [1246] da İsmâ’îl Ferrûh Kırîmî, türkceye çevirmiş, (Mevâkib) ismini vermişdir. Muhammed Bitlîsî [vefâtı 982] başka bir tercemesini yapmışdır. (Ahlâk-ı Muhsinî) kitâbı ingilizceye terceme edilmişdir. 392, 1075.

419 — HUSRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed Alî bin İbrâhîm Husrî Basrada tevellüd etdi. Hanbelî idi. Bağdâdda büyük Velî Ebû Bekr Muhammed Şiblînin talebesinden idi. 371 [m. 981] de vefât etdi. 92.

420 — HUZEYFE-İ MER’AŞÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İbrâhîm Edhemin talebesindendir. 207 [m. 822] de vefât etdi. Mer’aş Şâmdadır. (Sohbet az da olsa, te’sîr eder) hadîsini okur. Dünyâ ehlinin sohbetinden kaçınırdı. 687.

421 — HUZEYFE-TÜBNİ YEMÂN “radıyallahü anh”: Babası Yemân ile berâber Medîneye gelip müslimân oldu. Uhud gazâsında bulundu. Münâfıkları yalnız bu bilirdi. Îrân fütûhâtında bulundu. Nusaybin vâlîsi oldu. Hazret-i Osmânın şehâdetinden kırk gün sonra vefât etdi. 415, 633, 1090.