51 — BEŞ VAKT NEMÂZ

Her müslimânın, otuzüç farzı bilmesi lâzımdır. Otuzüç farz şunlardır:

Îmânın şartı    :           ALTI    (6)

İslâmın şartı    :           BEŞ    (5)

Nemâzın farzı :           ONİKİ  (12)

Abdestin farzı            :           DÖRT (4)

Guslün farzı    :           ÜÇ      (3)

Teyemmümün farzı   :ÜÇ     (3)

Teyemmümün farzına iki diyenler de vardır. Bu zemân, hepsi otuziki farz olur. Ellidört farz başka olup, (İslâm ahlâkı) kitâbımızda yazılıdır. Emr-i ma’rûf ve nehy-i münker yapmak ve kötü, çirkin söz söylememek, ellidört farzdadır.

Âkıl ve bâlig olan her müslimânın hergün beş nemâz vaktinin her birinde, bir kerre nemâz kılması farzdır. Bir nemâzın vakti gelince, bu nemâzı edâya [kılmağa] başladığı vakt, kılması farz olur. Kılmadı ise, vaktin sonunda, ya’nî vaktin çıkmasına, abdest alıp nemâza başlıyacak kadar zemân kalınca, kılması farz olur. Özrü yok iken kılmadan vakt çıkarsa, büyük günâh olur. Özrü olanın da, olmıyanın da, vaktinde kılmadığı nemâzı, vakti çıkdıkdan sonra, kazâ etmeleri farz olur. Çocuk bâlig olunca, kâfir veyâ mürted müslimân olunca, kadın temizlenince, deli ve baygın şifâ bulunca, uykuda olan uyanınca da böyledir. Yeni müslimân olana evvelâ nemâzın şartlarını öğrenmesi farz olur. Öğrendikden sonra, kılması da farz olur. Vakt girdikden sonra, kılmadan uyumak özr olmaz. Bunun, vakt çıkmadan uyanması için tedbîr alması farz, vakt girmeden uyuyanın alması ise, müstehabdır. Beş nemâz, kırk rek’at eder. Bunlardan onyedi rek’ati vaktlerinde kılmak farzdır. Üç rek’ati vâcibdir. Yirmi rek’ati sünnetdir. Beş vaktin her birinde sünnet nemâz kılmak da emr olundu. Sünnetler farzdan başka oldukları için, bunlara ayrıca niyyet edilir. Şöyle ki:

1— Sabâh nemâzı dört rek’atdir. Önce, iki rek’at sünneti, sonra iki rek’at de farzı kılınır. Bu sünnet, çok kuvvetlidir. Vâcib diyenler de vardır.

2— Öğle nemâzı, on rek’atdir. Önce, dört rek’at ilk sünneti, sonra dört rek’at farzı, farzdan sonra da iki rek’at son sünneti kılınır.

3— İkindi nemâzı, sekiz rek’atdir. Önce, dört rek’at sünneti, sonra dört rek’at farzı kılınır.

4— Akşam nemâzı, beş rek’atdir. Önce üç rek’at farzı, sonra iki rek’at sünneti kılınır.

5— Yatsı nemâzı onüç rek’atdir. Önce, dört rek’at sünnet, sonra dört rek’at farz, sonra iki rek’at son sünnet, bundan sonra üç rek’at vâcib olan (Vitr nemâzı) kılınır.

İkindi ve yatsının ilk sünnetleri, (Gayr-ı müekkede)dir. Bunların ikinci rek’atlerinde otururken, ettehıyyâtü... den sonra, Allahümme salli alâ... sonra... bârik alâ... sonuna kadar okunur. Ayağa kalkınca, üçüncü rek’atde, önce Besmele çekmeden, Sübhâneke... okunur, hâlbuki, öğle nemâzının ilk sünneti (Müekked)dir. Ya’nî, kuvvetle emr olunmuşdur. Sevâbı dahâ çokdur. Bunda, birinci oturuşda, farzlarda olduğu gibi, yalnız ettehıyyâtü okunup, sonra üçüncü rek’at için, hemen ayağa kalkılır. Kalkınca, önce Besmele çekip, doğruca Fâtiha okunur.

Öğlenin ve yatsının farzından sonra dört rek’at ve akşamın farzından sonra altı rek’at dahâ kılmak müstehabdır, çok sevâbdır. Hepsini bir selâm ile veyâ iki rek’atde birer selâm ile kılabilir. Her iki şeklde de, ilk iki rek’atleri, son sünnetler yerine sayılır. Bu müstehab nemâzları, son sünnetlerden sonra ayrıca kılmak da olur.

Birinci rek’at, nemâza durunca, diğer rek’atler ayağa kalkınca başlar ve tekrâr ayağa kalkıncaya kadar devâm eder. Son rek’at ise, selâm verinciye kadar devâm eder. İki rek’atden az nemâz olmaz. Akşamın farzı ile vitrden başka, her nemâz, çift rek’atlidir. İkinci secdeden sonra, çift rek’atlerde oturulur.

Herbir rek’atde nemâzın farzları, vâcibleri, sünnetleri, müfsidleri ve mekrûhları vardır. İlerideki sahîfelerde bunları (Hanefî) mezhebine göre bildireceğiz.