KÜTÜB-İ SİTTE HADİS-İ ŞERİFLERİ




4691 - Abdurrahman Ibnu Hurmuz el-A'rac anlatiyor: "Osman Ibnu Affan radiyallahu anh Ibnu Mukemmil'in hanimlarini kendisine varis kildi. Ibnu Mukemmil hasta iken hanimlarini bosamisti."
Muvatta, Talak 41, (2, 572).

4692 - Rebi'a Ibnu Ebi Abdirrahman anlatiyor: "Abdurrahman Ibnu Avf'in hanimi, ondan kendisini bosamasini talep etti. Abdurrahman: "Adetten temizlenince bana haber ver!" dedi. Kadin haber verdi. O da talak-i bette ile (uc talakla) -veya baki kalan tek bir talakla- bosadi. Ne var ki Abdurrahman o gun hasta idi. Hz. Osman, kadinin iddeti tamamlaninca kocasinin malina onu da varis kildi."
Muvatta, Talak 40, (2, 571, 572).

KELALE (NE EVLAD NE DE BABA BIRAKMADAN OLEN)

4693 - Zeyd Ibnu Eslem radiyallahu anh anlatiyor: "Hz. Omer radiyallahu anh, Resulullah aleyhissalatu vesselam'a kelale(nin miras hissesin)den sormustu.
"Bu yaz nazil olan, Nisa suresinin sonundaki ayet, bu meselede sana yeterlidir" buyurdular.
Hadisin ravisi der ki: "Ebu Ishak'a sordum: "Kelale, ne cocuk ne de baba birakmadan olen kimse degil mi?" Bana: "Boyle zannettiler!" diye cevap verdi."
Muvatta, Feraiz 7, (2, 515); Muslim, Feraiz 9, (1617).
Yaz mevsiminde indigi icin "Yaz ayeti" denen ayet sudur. (Mealen):
"Senden fetva istiyorlar. De ki: "Varis olarak babasi ve cocugu bulunmayan kimsenin mirasi hakkinda Allah size hukmunu bildiriyor: Eger bir kimse olur ve kendisinin cocugu olmayip da bir kizkardesi bulunursa, mirasin yarisi onundur. Eger kadin olur de cocugu olmayip geride sadece erkek kardesi varis olarak bulunursa, mirasin tamamini alir. Varisler iki kizkardes ise, mirasin ucte ikisi onlara aittir. Eger varisler hem erkek, hem de kizkardesler ise, erkege iki kiz hissesi vardir." Allah sasirirsiniz diye hukumlerini size boylece bildiriyor. Allah herseyi hakkiyla bilir" (Nisa 176). kis mevsiminde indigi icin kis ayeti denen ayet de, Nisa suresinin bas tarafindadir:
"Allah, miras taksimini size soyle emrediyor: Size varis olan cocuklarinizdan erkege iki kiz hissesi vardir. Cocuklar, hepsi kiz olmak uzere ikiden fazla iseler, o zaman mirasin ucte ikisi onlarindir. Eger cocuk sadece bir kizdan ibaretse ona mirasin yarisi verilir. Eger olenin cocugu varsa, olenin anne ve babasindan herbirine altida bir hisse vardir. Olenin cocugu olmayip da sadece anne ve babasi onun mirascisi ise, o zaman annenin hakki ucte birdir. Bu hukumler olunun borclari odendikten ve usulu dairesinde vasiyeti yerine getirildikten sonra kalan mal icindir. Babalariniz ve ogullarinizdan hangisinin size menfaatce daha yakin oldugunu siz bilemezsiniz; bu yuzden de onlar arasindaki miras taksimini size biraktigimiz takdirde adaletsizlik edersiniz. Bu hisseler ise, Allah katindan birer hak olarak size emrolunmustur. Muhakkak ki Allah herseyi hakkiyla bilir ve her isini hikmetle yerine getirir" (Nisa11).

ZEVILERHAM

4694 - Muhammed Ibnu Ebi Bekr Ibni Hazm'in anlattigina gore, babasinin sikca soyle soyledigini isitmistir:
"Hz. Omer radiyallahu anh pek cok defalar soyle derdi: "Halanin haline hayret ediyorum! Kendisine varis olunur, fakat o varis olmaz."
Muvatta, Feraiz 9, (2, 517).

4695 - Ebu Musa radiyallahu anh anlatiyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki:
"Bir kavmin kizkardeslerinin oglu, kendilerindendir."
Ebu Davud, Edeb 121, (5122); Nesai, Zekat 96, (5, 106); Buhari, Feraiz 24.
Nesai'de su ibare de gelmistir: "Bir kavmin kizkardeslerinin oglu, kendi nefislerindendir."

DIYETIN MIRASI

4696 - Said Ibnu'l-Museyyeb rahimehullah anlatiyor: "Hz. Omer radiyallahu anh diyor ki: "Diyet akile uzerinedir. Oyle ise akile(yi teskil edenler) diyete varis olurlar; kadin (akileden olmadigi icin) kocasinin diyetine varis olamaz." Dahhak Ibnu Sufyan radiyallahu anh kendisine (itiraz ederek) dedi ki: "Resulullah aleyhissalatu vesselam, bana Esyem ed-Dibabi'nin hanimini kocasinin diyetine varis kilmami yazmisti. Kadin bir baska cemaatten idi." Bunun uzerine Hz. Omer, onceki tatbikatindan hemen vazgecti."
Ebu Davud, Feraiz 18, (2927); Tirmizi, Feraiz 18, (2111).

SADAKANIN MIRASI

4697 - Bureyde radiyallahu anh anlatiyor: "Bir kadin Resulullah aleyhissalatu vesselam'a gelip: "Ben anneme bir cariye tasadduk etmis idim. Simdi annem, cariyeyi birakarak vefat etti" (deyip, hukmunu sordu). Aleyhissalatu vesselam:
"Sanna onun sevabi vacip olmustur. Miras yoluyla da cariye sana geri gelmistir!" buyurdular."
Muslim, Siyam 154, (1149); Tirmizi, Zekat 31, (667); Ebu Davud, Vesaya 12, (2877), Zekat 31, (1656).

4698 - Imam Malik'e ulastigina gore, "Ensardan bir zat, ebeveynine bir bagista bulundu. Bilahare ebeveyni vefat etti. Ogullari tekrar bu mala veraset yoluyla sahip oldu. Bu bir hurmalikti. Oglan, Resulullah aleyhissalatu vesselam'a bu hususta sual etti. Aleyhissalatu vesselam ona:
"Surasi muhakkak ki tasadduk sevabini aldin. Simdi o mali (Allah) sana miras olarak geri gonderdi" buyurdu.
Muvatta, Akdiye 54, (2, 760).

VARISLER CEMAATI

4699 - Ibnu Abbas radiyallahu anhuma anlatiyor: "(Cahiliye devrinde olen babanin) mali ogluna kalirdi. Vasiyet de valideyn icin yapilirdi. Allah Teala hazretleri bundan diledigi kismi neshedip erkegin hissesini kadinin hissesinin iki misli kildi, ebeveynden herbiri icin (eger cocuk varsa) altida bir, ucte bir kildi. Kadina (cocuk varsa) dortte bir kildi. Zevc'e, (cocuk yoksa) yari, (cocuk varsa) dortte bir miras payi kildi."
Buhari, Vesaya 6, Tefsir, Nisa 5, Feraiz 10.

4700 - Zeyd Ibnu Sabit radiyallahu anh anlatiyor: "Ogullarin cocuklari, kendileriyle olu arasinda baska bir erkek cocuk olmadigi takdirde, olenin cocugu menzilesindedir: Oglanlarin erkek cocuklari, olenin erkek cocuklari gibidir. Ogullarin kiz cocuklari da olenin kiz cocugu gibidirler. Ogullarin cocuklari, ogullar gibi miras alirlar. Ogullar kendilerinden asagidakilerin mirasina mani olduklari gibi, ogullarin ogullari da kendilerinden asagidakilerin miras almasina mani olurlar. Ogulun cocugu, ogulla birlikte miras alamaz.
Olen kimse, bir kizla, bir ogulun oglunu biraksa, kiz yari alir, geri kalani da ogulun oglu alir. Zira Aleyhissalatu vesselam soyle buyurmustur:
"Miras paylarini (Kur'an'da zikredilen) hak sahiplerine verin. Geri kalan, (baba tarafindan) en yakin erkege aittir."
Buhari, Feraiz 7.