Ezgili sesle Kur'ân-ı Kerim okurken yapılan hata. Bu
hatalar harflerde, harekelerde veya harflerin sıfatlarında
olabilir. Sahabe döneminden sonra sahih olan kıraatların
karşısında şaz rivâyetler, ortaya çıkmıştır.
Dalâlet ve ilhad erbabının türemesinden sonra şaz
kıraatlar artmış ve çoğalmıştır. Bu
hususta ileri giden bid'atçıların en meşhurları
İbn Şenebuz (ö. 328/940) ve Ebû Bekr Attar (ö. 354/965)'dır.
Bu şahıslar şaz kıraat ortaya çıkarmaya çalışan
bid'atçıların sonuncularıdır. Şaz
kıraatlar devri geçtikten sonra kıraatta lâhin yapılarak
teganni ile okuma bid'atı ortaya çıkmıştır. Bu
dönemdeki bid'atçılar çeşitli şekillerde lahin
yapmışlardır. Bunlar da dört gruptur:
1. Ter'îd; soğuktan titrer gibi sesi titretmek. 2. Terkîs;
sakinden harekeye zıplar gibi hızla atlayıp geçmek. 3.
Tartîb; medleri uzatarak terennüm ve teganni etmek. 4. Tahzîn; sese ağlar
gibi hazin bir edâ vermek.
İlk lâhin yapan Ubeydullah b. Ebî Bekre'dir. Hazin bir ses ile
Kur'ân okuyarak, lâhin yapan bu şahıstan sonra torunu
Abdullah b. Ömer b. Ubeydullah b. Ebî Bekre ondan bu tarz kıraatı
öğrenmiştir. Ondan Ebâzî, Ebâzî'den de Sa'd b. Allâf bu
kıraat tarzını öğrenmişlerdir. Sa'd b. Allâf,
Harun Reşid'in ilgisini çekmiş ve onun yanında bulunarak
onun hususi kâri'î olmuştur. Hatta "emirul mü'minin"
kari'î olmuştur. Daha sonra Heyşem, Ebân ve İbn A'yen
gibi kâriler ortaya çıkmış ve kıraatta lâhin
yapmayı yaygınlaştırmışlardır. Sahâbî
ve Tabiîn döneminde bu tür bir kıraat yoktur.
Lahn, lahn-i celî ve lahn-i hafi olmak üzere iki kısımdır.
Lahn-i celî; açıktan belli olan hata anlamındadır.
Gerek Kur'ân ve kıraat ilmi mütehassıslarının,
gerekse Kur'ân okumayı bilen hemen herkesin farkedip
anlayabileceği hatalı okuyuşlardır. Harflerin aslî
sıfatları ve mahreçleri üzerinde, harekelerde ve
sükûnlarda yapılan hatalar bunlardandır. Bu hatalar çoğu
zaman namazı bozabilir. Lahn-i hafi; gizli hata
anlamındadır. Kur'ân okunurken yalnız Kur'ân ve kıraat
ilmi konusunda ehil olan kişilerin farkedebileceği hatalara
lahn-i hafi denir. Tecvid kurallarına uyulmaması halinde
meydana gelen hatalar bu çeşit hatalardandır. Lahn-i hafi
namazı bozmaz.
