"Allah kâfirlere mü'minler üzerinde asla bir salahiyet vermeyeceği " (K. Nisâ (4) 141) için kâfir, müslümana amir olabilecek işlerde ve gizlilik özelliği bulunan görevlerde istihdam edilemez. En başta meâlini verdiğimiz A1-i Imrân 118. ayetine binaen de kâfir, ehli kitap ve hevaperestin danışmanlık ve müslümanların umurunu yönetme mevkide çalıştırılamayacağı, özel işlerde ve yazışmalarda onlardan yardım alınamayacağı anlaşılır (Cessâs, Ahkâm, N/324; Kurtubî, IV/178-179). Hz. Ömer bir zimmîyi katip olarak çalıştıran Valisi Ebu Musa el-Eş'ari'ye sert bir mektup yazarak şu ikazda bulunmuştur: "Allah'ın zelil kıldıklarını siz tekrar aziz etmeyin, Allah'ın uzaklaştırdıklarını siz yaklaştırmayın, Allah'ın horladıklarına siz değer vermeyin, Allah'ın hain ilân ettiklerini siz emin görmeyin" (agk.; ayrıca bk. Ibnü 1-Kayyim, Zâdü'1-me'âd, I/447). "Müşriklerin ateşiyle aydınlanmayın" hadis-i şerifini Hasen b. Ebi'1-Hasen: "Kendi işleriniz için onlara danışmayın" şeklinde anlamıştır (Kurtubî, IV/180). Bu bağlamda yapacağı önemli işler için Istanbul'daki Rus elçisine danışıp, hep onun dediğinin aksini yapan ve isabet eden Yedi-sekiz Hasan Paşa'yi hatırlatmak güzel bir espri olur.

Peki müslüman gayri müslime danışman olabilir mi? Doğrusu bu konuda fıkıh ve tefsir kitaplarımızda açık bir ifadeye rastlayabilmiş değiliz. En muteber fetva kitaplarımızdan Bezzâziye'de: "Bir zimmî müslümandan havranın nerede olduğunu sorsa, müslüman ona havranın yerini gösteremez" denir (Bezzâziye. VI/359). Buna ·göre; hayır olmayan ve müslümanların manen ve madden zelil ve zayıf olmasını sonuç veren konularda müslüman gayrı müslimlere akıl ve fikir veremez, danışmanlık yapamaz olmalıdır (Allah'u a'lem). Gayrı müslimin madden güçlü olması müslümanların aleyhine bir durumdur.(Bu konuda bir eser esas adına rastladık: "Risâle fist'i'mâlil-Yahûdi ven'Neshara". Muhammed b. Abdülkerim. bk. Keşfu'z-zunûn N/745)