Arşı taşıyan melekler. Allahu Teâlâ'nın
Arş'ı taşımakla vazifelendirdiği sekiz müvekkel
melek. Arşın mahiyetini bilmediğimiz gibi bu meleklerin
arşı taşıma keyfiyetini de bilemiyoruz. "Gök
yarılmış ve o gün bitkin bir hale gelmiştir.
Melekler onun çevresindedir. Ve o gün Rabbının
Arş'ını, onların da üstünde sekiz tanesi
yüklenir" (el-Hâkka, 69/16,17). Bu âyette anlatılan olay müteşâbihdir.
Nasıllığı hakkında izahlar, sahih rivâyetlerin
ötesinde fazla bir kıymet taşımaz. Bu melekler
"Subhanallahi ve bihamdihi" diyerek Arş'ı tavaf
ederler.
Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle buyurmuştur: "Size
arşı taşıyan meleklerden bahsetmem konusunda bana
izin verildi. Onlardan her birisinin kulak memesi ile boynunun
arasındaki mesafe yedi yüz yıldır" (Ebû Dâvûd
Sünne,18): Abdullah b. Amr "Arş'ı taşıyan
melekler sekiz tanedir" der. Sa'id b. Cübeyr âyetteki "sekiz
melek" ifadesini sekiz saf melek olarak tefsir etmiştir. Bu
meleklere Allahu Teâlaya yakın ve meleklerin efendileri
olmalarından dolayı Kerûbiyyûn melekleri denilir. İbn
Abbâstan nakledilen bir rivâyete göre Kerûbiyyûn melekleri, sekiz
bölümdür. Onlardan her bir cinsinin insan, cin, şeytan ve melek
gücü kadar gücü vardır (İbn Kesîr,
Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîm, VIII, 239).
"Arşı taşıyanlar ve çevresinde bulunanlar
Rablarını hamd ile tesbih ederler, O'na inanırlar ve mü'minlerin
bağışlanmasını isterler. Rabbımız
ilim ve rahmetle herşeyi kuşattın; tevbe edip senin
yoluna uyanları bağışla ve onları Cehennem
azabından koru" (el-Mü'min, 40/7). Bu âyetin tefsirinde
İbn Kesîr "Allahu Teâla, Arş'ı taşıyan dört
mukarrebûn melek ile onların çevresindeki "Kerûbiyyûn
melekleri'nin Allah'ı tesbihle Rablerine hamdettiklerini haber
verir" der. Bu âyete dayanılarak meleklerin
sayısının dört olduğu iddia edilmiştir
(İbn Kesîr, a.g.e. VII, 120).
Hasan-ı Basrî, Hamele-i Arş meleklerinin
sayısının sekiz mi sekiz bin mi olduğunun ancak
Allah tarafından bilinebileceğini söyleyerek meseleyi Allah
Teâla'nın ilmine havale eder. Sa'lebî'nin rivâyet ettiği
bir hadîste Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle buyurmuştur.
"Hamele-i Arş şu anda dörttür, Kıyamet günü
Allah onları bir dört melekle daha kuvvetlendirir, böylece sekiz
olur" (Kurtubî, el-Cami'u fî-Ahkâmi'l-Kur'ân, XII, 266).
İbn Sina " Melâike" risalesinde Arş'taki
meleklerin tesbih ve tahmid ile Rablerine kulluk ettiklerini ve mü'minler
için istiğfar ve duada bulunduklarını kaydeder.
Erzurumlu İbrahim Hakkı (ö.1780) "Allah dört büyük
melek yaratmıştır, bunlar Arş'ı
taşır, Hamele-i Arş denilen bu meleklere Kerûbiyyûn da
denilmiştir. Allah'ın yanında bütün meleklerden daha
üstün ve faziletlidirler. İsrafil de bu meleklerdendir,
İsrafil diğer üçünden daha üstündür" der (bk.
Tecrîd-î Sarîh tercemesi, IX, 7).