Bidat lugatte nümunesiz ve benzeri olmayan ve sonradan uydurulan
şeydir.Şeriatta ise Kur'an ve sünnette yer almamış ve
sonradan icat edilmiş nesnedir.Bu da hasene ve seyyi'e olmak üzere
iki kısımdır.
Bidat'ı hasene,Kur'an ve sünnette yer almadığı
halde İslamın genel prensiblerine uyarak beşeriyete
faydası dokunan şeydir.
Bidat' seyyie ise ,İslamın genel prensiblerine ters düşüp
beşeriyete faydası dokunmayan ,bilakis zarar veren
şeydir..Başka bir yönden de bidat beş
kısımdır:
1- Din ve dünya için gerekli bir şey olup vacibin hududu
dahilinde olan bir şeydir.Mesela İslam dini Kur'an ve sünnete
dayanır.Bunları iyice anlamak için nahiv,sarf,me'ani,bedi
,beyan ve lugat gibi bilgileri bilmek lazımdır.Bunları
yazmak ve öğrenmek farz-ı kifayedir.Kur'an-ı kerimi bir
araya getirip cem etmek te bu kabıldendir.Peygamber(s.a.v)hayatta
ikenKur'an-ı Kerim sure ve parçalar halinde olup bir arada değildi.Bölümler
halinde ashab-ı kiramın yanında bulunurdu.Yalnız
Kur'an-ı Kerimi ezberleyip hıfz eden çoktu.Ebu Bekirin
hilafeti sırasında Yemame savaşı patlak verdi. Ve bu
savaşta hafızlardan yetmiş kişi şehid oldu.
Bunun üzerine Hz. Ömer endişe etti. Zamanla hafızların
vefat ve şehadetiyle Kur'an-ı Kerim'in kaybolmasından
korktu ve halife olan Ebu Bekir'e (ra) giderek kur'an-ı Kerim'in
bir araya geirilmesini teklif etti. Fakat Ebu Bekir bu iş bidat
olup Peygamber'in yapmadığı bir şeydir diyerek
teklifi reddetti. Fakat Hz. Ömer (ra) durumu açıladı ve Hz.
Ebu Bekir'in kalbi de münşerih olup iyi olacağına kanaat
getirdi. Ve bunun için Zeyd bin Sabit'i görevlendirdi.
2- Küfrü gerektirmezse de Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat'a muhalefet
eden görüş ve amel bidattır. Bu bidat da haramdır.
Mesela birçok kimse tarikat namı altında erkek kadın bir
araya gelerek ayın yapar ve İslam'ın kabul etmediği
birçok gayr-ı İslami hallerin ortaya çıkmasına
vesile olur. Bu gibi hallerin tarikatla hiç ilgisi yoktur. Bidattır.
Herhangi bir ibadet ve zikir için hudud çizilmiş. Onu aşmak
da bidattır. Mesela teravih namazı yirmi değil fazla
kılmak ve namazdan sonra tesbih, tahmid ve tekbirleri otuzüç defa
değil daha fazla yapmak da bidattır.
3- İslam'a ve müslümanlara hizmet etmek maksadıyla
cemiyet kurmak ve Kur'an kursu binasını yapmak da
bidattır. Peygamber (sav)'in zamanında böyle bir şey
yoktu. Ancak İslam ve müslümanlara faydalı olmak ve ameli
salih kabilinden olduğu için sünnettir.
4- Camiye, minber ve mihrab gibi şeyleri yapmak gereklidır.
Fakat aşırı olarak onları süslemek ve israfa
kaçmak doğru değildir. Peygamber (sav)'in zamanında
olmadığından mekruh ve bidattır.
5- Lezzetli yemek yemek ve çeşit çeşit elbise giymek de
bidat olmakla beraber mübahtır. İmam Şafii (ra) şöyle
diyor: Kur'an, sünnet, icma ve ashab yoluna aykırı icat
edilen şey bidat-ı seyyi'edir. Hayırlı bir şey
icat edilse bidat-ı hasenedir (Fethü'l-Mübin)