İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

KAYYÛM

Herşeyi tutan, koruyan anlamında Allah'ın isimlerinden biri. Kayyûm, "fey'ûl" vezninde mübalağa sıygasıdır. Hayy ve Kayyûm isimlerinin ism-i azam yani Allah'ın en büyük ismi olduğu da söylenmiştir. Kur'ân'da üç yerde geçer.

"Allah, kendisinden başka ilâh olmayan daima diri ve yarattıklarını koruyup idare edendir" (el-Bakara, 2/255; bk. Âlû İmran, 3/2). "Bütün yüzler, "Hayy", ezelî ve ebedî diri,

"Kayyûm" her şeyin mutlak hâkimi olan Allah'a boyun eğer. Zulüm yüklenen perişan olur" (Tâhâ, 20/111).

Diğer yandan Rasûlüllah (s.a.s)'in bazen bu isimlerle duâ ettiği nakledilir.

Bir hadiste, aşağıdaki duâyı yatağa girerken üç defa okuyan kimsenin günahlarının, denizin köpüğü kadar çok olsa bile, af edilebileceği bildirilmiştir. "Ben. kendisinden başka hiçbir ilâh bulunmayan, "Hayy", ezelî ve ebedî diri "Kayyum ", herşeyin mutlak hakimi olan Allah'tan bağışlanmamı diliyor ve O'na tevbe ediyorum"(Ahmed b'. Hanbel, Müsned, III,10). Enes b. Mâlik, bir adamın namazdan sonra "Hayy ve kayyûm" isimleriyle Allah'a duâ ettiğini duyan Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu nakleder: "Siz Allah'a ne ile duâ ettiğini biliyor musun? Hazır bulananlar; "Allah ve Rasülü daha iyi bilir" dediler. Rasûlullah (s.a.s) şöyle buyurdu: "Nefsimi kudret elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, O, Allah'a ism-i azamı ile duâ etti.-Allah bıınıınla duâ edilince kabul eder ve bununla bir Şey istenince verir" (Ahmed b. Hanbel, III, 245). Bazen Hz. Peygamber duâda "Kayyım" kelimesini de kullanmıştır. "Allahım hamd, sana mahsustur. Sen yerleri ve gökleri idare edip, ayakta tutan (Kayyûmsun) " (Buhârî, Teheccüd, 1; Tevhid, 8, 35; Ahmed b. Hanbel, I, 358).

Kayyûm ismi şu anlamları da kapsar; Allah zâtı ve yüceliği ile vardır; her şeyin var olması, varlığını sürdürmesi, ayakta durması O'nun varlığına bağlıdır. Nitekim, Ayetü'l-Kürsî'de bu isimden sonraki kısım, onun açıklaması gibidir. "O'nu ne uyuklama ne de uyku tutar. Göklerde ve yerde olanlar O'nundur. O'nun izni olmadan, katında kim şefaat edebilir? O, insanların geçmişlerini ve geleceklerini bilir. İnsanlar ise O'nun ilminden, O'nun dilediğinin dışında bir şey kavrayamazlar. O'nun hükmü gökleri ve yeri kuşatmıştır. Yeri ve göğü koruyup gözetmek, O'nun için zor değildir. O, yücedir, büyüktür" (el Bakara, 2/255; bk. Elmalılı Hamdi Yazır Hak Dini Kur'ân Dili, İstanbul t.y., 849, 850, 118 vd.; A. Sehaade, "Kayyüm" maddesi İA).

Hamdi DÖNDÜREN