İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

KANDİL

Müslümanlarca kutsal sayılan gecelere verilen ad. Bu geceler ramazan'ın yirmi yedinci gecesi olan Kadir, Receb ayının yirmiyedinci gecesi olan Mirac, Şaban ayının on beşinci gecesi olan Berat, Receb ayının ilk cuma gecesi olan Regaib ve Rebiülevvel ayının onikinci gecesi olan Mevlid'tir.

Osmanlılar döneminde, II. Selim (1566-1574) zamanından başlayarak minarelerde kandiller yakılarak duyurulduğu ve kutlandığı için Kandil olarak anılmaya başlayan gecelere Kandil-i Şerif de denir. Ayrıca her gece, Leyle-i Kadir, leyle-i Mirac gibi terkiplerle de anılır.

Hicretten üçyüz yıl sonra ilk kez Mısır'da, Fatimiler döneminde Mevlid; dörtyüzyıl sonra da Kudüs'te Mirac, Regaib ve Berat geceleri kutlanmaya, bu geceler camilerde toplu biçimde yapılan ibadetlerle geçirilmeye başlandı. Daha sonra bu kutlamalar İslam dünyasının bazı bölgelerine yayılarak gelenekleşti.

Kadir dışındaki gecelerin kutsallığı hakkında Kur'an'da herhangi bir bilgi bulunmaz. Hadis'te de Beraet gecesi dışındaki geceler hakkında kesin sayılabilecek bir bilgi ve yönlendirme yoktur. Bu nedenle birçok İslâm bilgin ve hukukçusu hem bu gecelerin kutsallaştırılârak kutlanmasına, hem de bu gecelerde toplu biçimde ibadet yapılmasına bid'at olduğu gerekçesiyle karşı çıkmıştır. Fakat bilginlerin tüm önleme ve sakındırma çabalarına rağmen bu gecelere duyulan ilgi azalmamış, tam tersine, artmıştır. Yaygın bir gelenek durumuna geldikten sonra da kandiller hakkındaki tartışmalar sürmüş, bilginlerin bir bölümü şiddetle karşı çıkarken bir kısmı da kutlamaların bid'at olduğunu kabul etmekle birlikte hasenliği, güzel gelenekler olduğunu söyleyerek cevaz vermiştir.

Günümüzde de kandiller camilerde okunan mevlid ve Kur'an'la, yapılan dua ve ibadetlerle canlı biçimde kutlanmaktadır.

(Ayrıca bk; Berat Kandili, Kadir Gecesi, Mirac Kandili, Regaib Kandili maddeleri).

Şâmil İA