İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

İKTİDÂ

Uymak, tabi olmak, peşinden gitmek, "Müslümanlar Peygamberin sünnetine iktidâ eder" ve "cemaat imama iktidâ ederek beş vakit namazı eda eder" cümlelerinde bu anlam görülür.

Terim olarak: İktidâ cemaatın, namazını imamın namazına bağlamasıdır. Cemaatle namaz kılarken; namaz kıldırana imam, imama uyan kimseye muktedî, imama uymaya da iktidâ denir.

İmama iktidânın sahih olması için şu şartların bulunması lazımdır.

1- Cemaatla namaz kılarken hem namaza ve hem de imama iktidâya (uymaya) da niyet edilmesi lâzımdır. Meselâ: "Niyet ettim bugünkü akşam namazının farzını kılmaya; uydum imama" denilir. Böyle niyet edilmezse iktidâ sahih olmaz.

2- İmam cemaatin önünde bulunmalıdır. Bunun ivin imamın ökçesinin cemaatin ökçesinden ileride bulunması yeterlidir. Cemaat bir kişi olursa, ökçesi imamın ökçesinden geri olacak şekilde sağına durur. iki ve daha fazla olursa arkasına dururlar.

3- İmam ile cemaatin kıldıkları farz aynı olmalıdır. Meselâ; İmam öğle namazına; cemaat ikindi namazına niyet etse, cemaatın namazı sahih olmaz.

4- İmam cemaatten halen yüksek olmalıdır. Nafile namaz kıları bir imama farz kıları cemaatin uyması sahih değildir.

5- İmam ile cemaatin arasına kadınların saffı ayırmamalıdır.

6- İmam ile cemaat arasında kayık geçebilecek bir nehir, araba geçebilecek kadar bir yol, ya da iki saf sığacak kadar aralık bulunmamalıdır.

7- İmamın rükû ve secdeye gitmesini bilmeye engel olacak kadar arada duvar gibi bir engel olmamalıdır. Eğer işitmek veya görmek sebebiyle imamın hareketleri takip edilebiliniyorsa o zaman namaz sahihtir.

8- İmam binitli cemaat yaya, ya da tersi olmamalıdır.

9- İmam bir binitte cemaatte başka bir binitte olmamalıdır (bk. el-Kâsânî, Bedâyiu's-Sanâyi', Beyrut 1402/1982, I, 157 vd; İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, Mısır 1389/1970,I, 344 vd.; el-Fetâvâ'l-Hindiyye, Beyrut 1400/1980, I, 82 vd.; Mehmed Zihni Efendi, Ni'met-i İslâm, İstanbul 1322, s. 196 vd.).

Şâmil İA