İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

HAZREC

Medine'nin iki kardeş kabilesinden biri. Hazrec, Hâris b. Sa'lebe b. Amr oğullarındandır. Hazrecliler, Evs kabilesi ile beraber Yemen'den Medine'ye gelmiştir (İbn Hişâm, es-Sîrelü'n-Nebeviyye, I,13-14; İbn Kuteybe, el-meârif, 49). Hazrec ve Evs kabileleri iki kardeş ve dost kabile olmalarına rağmen, zaman zaman aralarında savaşlar meydana gelmiştir. En önemlilerinden birisi, Rasûlüllah'ın Medine'ye hicretinden önce meydana gelen Buâs savaşıdır. Bu iki kabilenin aralannın açılmasına Yahûdiler sebep olmasına rağmen, biri diğerine karşı güç kazanmak için Medine'deki diğer Yahudi kabileleri ile ittifak bile kurmuşlardır. Nitekim Hazrecliler, Kaynukaoğulları; Evsliler ise; Nadîr ve Kureyzaoğulları ile müttelik idiler. Hazrec kabilesi dört ana kola ayrılır. Bunlar Mâlik, Adiyy, Mazin ve Dînâr oğullarıdır. Ancak bunların hepsi Neccâr oğulları olarak isimlendirilir. Hazrec kabilesi Hz. Peygamber'in soyu olan Hâşimoğuları ile akraba idiler. Çünkü Abdülmuttalib'in annesi Selmâ b. Amr Hazrec kabilesini meydana getiren Neccâr oğullarındandır (İbn Hişâm, I, 144-145).

Hazrec kabilesi Evs kabilesi ile birlikte müslüman olmadan önce putperest idiler ve Müşellel dağı üzerindeki Menât adındaki puta taparlardı. Hattâ Câhiliyye döneminde yaptıkları hacc görevi dönüşünde Menât putunu ziyaret etmeden hacı olduklarını kabul etmezlerdi (Ömer Rızâ Kehhâle, Mu'cemü Kabâili'l-Arab, Beyrut 1982, I, 342).

Hz. Peygamber kendisine nübüvvet verildikten sonra, Mekke'ye gelen Medinelilerle nübüvvetin XI. yılında görüşmüştür. Bu görüşmedeki topluluğu altı kişilik Hazrecliler oluşturmakta idi. Nübüvvetin XII. ve XIII. yılında, yani Hicretten önceki yıllarda yapılan görüşmelerde yani birinci ve ikinci Akabe beyatlarında çoğunluğu yine Hazrec kabilesi meydana getirmekte idi. Rasûlullah'ın bu görüşmelerde Medineli müslümanlardan; Allah'a şirk koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocukları öldürmemek, hiç bir kimseye bühtan ve iftirada bulunmamak, Rasûlüllah'a itaat etmek gibi önemli konularda bey'at almıştı. Ayrıca Medinelilerin Rasûlullah'ı orada koruyacaklarına dair verdikleri söz gereği, Hz. Peygamber ve sahabiler oraya hicret etmişlerdir. Bu görüşmelerde Medinelilerin liderliğini Hazrec kabilesinden Es'ad b. Zürâra yapmakta idi. (İbnü Hişam, II, 70-76, 84; İbn Sa'd et-tabakat, I, 217-224. İbn seyyidin-Nâs, Uyûnü'l-eser I/156, 212).

Hazrec kabilesi, Evs kabilesi ile Rasûlullah Medine'ye hicret ettikten sonra müslümanları ve Hz. Peygamber'i korumuşlar, müslümanlarla kafir ve müşrikler arasında meydana gelen bütün savaşlara katılmışlardır. Bundan dolayı Kur'ân-ı Kerîm onları "Ensar" diye isimlendirmiş ve Allah'ın kendilerinden hoşnut olduğunu bildirmiştir. (et-Tevbe, 9/100).

M. Ali KAPAR