İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

ÂSÎ

Arapça bir kelime olup, isyan eden, itaatsız, başkaldıran, vb. anlamlarına gelir. Eşanlamlısı: serkeş, bâği. Ayrıca Allah'ın emirlerini yerine getirmeyen, günahkâr, haydut anlamlarındadır. Çoğulu "Usat" olarak gelmektedir. (Mütercim Asım Efendi, Okyanus (Kamus Terc.) Âsi maddesi).

Kur'an-ı Kerîm'de bir çok ayette âsi kelimesi geçmektedir. Hepsi de Allah'ın emirlerine karşı gelen, ona itaat etmeyen, günahkâr, serkeş anlamlarında kullanılmıştır. Hadis-i şeriflerde de durum aynıdır.

Kur'an-ı Kerîm'in bu konuyla ilgili birkaç ayeti şöyledir:

"Babacığım! Şeytana tapma, çünkü şeytan, merhametli olan Allah'a baş kaldırmıştır (âsi olmuştur)" (el-Meryem, 19/44)

"Kim AIlah'a ve Peygamber'ine karşı isyan eder (baş kaldırır) ve sınırlarını aşarsa Allah onu devamlı kalacağı bir ateşe sokar ve onun için alçaltıcı bir azap vardır. " (en-Nisâ, 4/14)

"Allah ve Resulu bir işe hüküm verdiği zaman, inanmış bir kadın ve erkeğe, o işi kendi isteklerine göre seçme hakkı yoktur. Her kim Allah ve Resulüne karşı gelirse, apaçık bir sapıklığa düşmüş olur. " (el-Ahzab, 33/36)

"(Benim yaptığım) ancak A!!ah katından olanı, O'nun gönderdiklerini tebliğdir. Artık kim Allah ve Resulüne karşı gelirse, bilsin ki, ona, (kendi gibilerle) içinde ebedi kalacakları Cehennem ateşi vardır. " (el-Cin, 72/23)

"Hem bilin ki, içinizde Allah'ın elçisi vardır. Şayet o, bir çok işlerde size uysaydı, sıkıntıya düşerdiniz. Fakat Allah size imanı sevdirmiş ve onu kalplerinize zinet yapmıştır. Küfrü, fısk ve isyanı da size çirkin göstermiştir. İşte doğru yolda olanlar bunlardır. " (el-Hucurat, 49/7)

Hadis-i şeriflerde de asinin yerildiğini ve Allah Resulu'nun her fırsatta müminleri bundan sakındırdığını görmekteyiz. Meselâ müslüman olmuş bir kadının ismi Âsiye idi (isyan eden kadın anlamında) Resulullah (s.a.s.) onun adını Cemile olarak değiştirdi ve ona: "Sen Cemile'sin" dedi. (Darimi, Sünen, İsti'zan, 62; Ahmed b. Hanbel, Müsned II, 18).

"Kim tavla oynarsa şüphesiz o, Allah ve Resulüne isyan etmiştir. " Başka bir rivayette; "Sanki elini bir domuzun kanına ve etine batırmış gibidir. " (Ebû Dâvûd, Edeb, 56; İbn Mâce, Edeb, 43; Malik, Muvatta' Rü'ya, 6; Ahmed b. Hanbel, IV, 392) gibi hadislerde "âsi" Kur'an-ı Kerîm'de olduğu gibi karşı gelen anlamında kullanılmıştır. İslâm dini daima insanları bundan sakındırmıştır.

Ayrıca İslâm'da Peygambere karşı gelmek Allah'a karşı gelmek olarak telâkki edilmiş ve bunun büyük bir suç olduğu açıklanmıştır. Bir hadiste şöyle buyruluyor.

"Bir kere Nebi (s.a.s.) uyurken yanına birtakım melek gelerek bunlardan bazıları: Bu zat uyuyor, ' dedi, bazıları da: Gözü uyuyor, fakat kalbi uyanıktır, ' dedi. Bunun üzerine bu melekler (birbirlerine) bu dostunuzun âli sıfatı vardır (âli menkibe sahibidir) haydi siz de bunun âli mevkiini harici bir örnekle temsil ediniz,' dediler. Fakat bazıları; iyi ama bu zat uyuyor, ' dediler. Bazıları da hayır, onun gözü uyuyor, fakat kalbi uyanıktır, ' dediler. Bunun üzerine melekler; Bu zatın harici benzeri şu bir kimsenin misali gibidir ki, o kimse yeni bir ev yaptırır, o evde bir velime Ziyafeti tertip edip (bu ziyafete) insanları davet etmek için bir davetçi gönderir; bu davetçinin davetine kim icabet ederse, o (mükemmel) eve girer ve (mükellef) ziyafeti yer. Her kim de davetçinin davetine icabet etmezse o eve giremez, ziyafet yemeklerini de yiyemez.' Bunun üzerine melekler yine birbirlerine: Haydi bu temsili bu zata izah ediniz de anlasın,' dediler. Fakat yine bunlardan bazıları, iyi ama bu zat uyuyor, ' dediler. Bazıları da hayır, gözleri uyuyor fakat kalbi uyanıktır,' dediler.

Bunun üzerine melekler (kendi aralarında temsili izah ederek): O ev Cennet'tir, davetçi de Muhammed (s.a.s.)'dir. Her kim O'na itaat ederse Allah'a itaat etmiştir' her kim de O'na âsi olursa (baş kaldırırsa) Aziz ve Celil olan Allah'a âsi olmuştur. Hz. Muhammed insanların arasını ayırd etmiştir (itaat ve isyan şiarını bildirip inananları, inanmayanları birbirinden ayırd etmiştir.)" (Buhârî, İ'tısam, 2; Tedrid-i Sarih XII, 403, 404)

Diğer bir çok hadiste de Resulullah (s.a.s.) Allah ve Resulü'ne isyan konusunda hiç kimseye itaat edilemeyeceğini, Allah'a itaat etmeyene itaat edilemiyeceğini belirtmiştir. (Bkz. İbn Mace, Cihad, 40)

Ahmet YAŞAR